Google’s vergetelheid en Guido van Woerkom

Mijn aldaar geboekstaafde en bekritiseerde uitspraak dat mijn vrouw liever niet in een taxi met Marokkaanse chauffeur stapt is namelijk:

a) irrelevant, want mijn vrouw neemt nooit een taxi;

b) verkeerd begrepen, want ik doelde op de slechte kwaliteit van taxi’s in het algemeen;

c) niet langer relevant want het is zo lang geleden en bovendien heb ik er de volgende dag mijn excuses voor aangeboden, en niet in de laatste plaats;

d) ik vrees dat het mijn reputatie en toekomstige carrière schaadt.”

Het valt echter te betwijfelen of het al dan niet verwijderen van die links - waartoe Google sinds kort over dient te oordelen - had uitgemaakt voor de rel rond Van Woerkom. De googlende en archiefraadplegende journalisten die de eerste stukken schreven over de beoogde ombudsman waren niet gestuit op zijn rare uitspraak. De links daarnaar stonden namelijk in eerste instantie pas ergens na de vijftigste plaats in Googles zoekresulaten - kennelijk kijken zelfs journalisten niet verder dan de eerste serie hits.

Het Landelijk Beraad Marokkanen en het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders hadden evenwel geen Google-links nodig om de zaak op te rakelen; zij konden gewoon putten uit hun collectieve geheugen. Zij hadden Van Woerkom indertijd vergeven (excuses aanvaard) maar zij waren het niet vergeten. Pas na hun protest googlede het journaille dieper door.

Blackbox reputatiebeheer

Les 1 in online vergetelheidsmanagement: zorg bij een vermoeden van reputatie- en zelfpresentatieschade dat de kwalijke links worden ondergesneeuwd door andere links;

Les 2: aan het collectieve en gedistribueerde geheugen van organisaties en mensen kun je niks doen. En dat is maar goed ook, want dat is een belangrijk controlerend orgaan.

We weten overigens ook niet of Google de aanvraag van de toch benoemde nieuwe Ombudsman zou hebben gehonoreerd. We weten zelfs niet hoe Google de afweging maakt tussen privéschade en publieke informatie, tussen het recht op vergeten en het recht op weten. Google weet het zelf trouwens ook nog niet.

Hoe dan ook gebeurt een en ander achter gesloten deuren, zonder publieke of institutionele controle. Dat maakt dat zogeheten recht op vergeten een semi-juridische black box. Dat is niet zonder gevaar.

Wij geven al zo veel uit handen aan Google, en nu mag het bedrijf ook nog voor rechter spelen. Zonder last of ruggespraak, zonder institutioneel-juridische waarborgen en controleerbare procesgang. Wat is het volgende recht waarvan we de rechtspraak en handhaving uitbesteden aan Google: portretrecht, auteursrecht, citaatrecht, smaad?

Formuliertje als rechtsgang

Het probleem is niet eens zozeer dat het tot censuur leidt - we zouden er inmiddels aan gewend moeten zijn dat Google op allerlei manieren en om allerlei redenen zoekresultaten filtert en aanpast. Google is een advertentiebedrijf, Google is niet in de wereld om het collectieve geheugen te ontsluiten, noch om van iedereen een persoonlijk kloppend zelfbeeld te handhaven.  

Er is misschien wel iets te zeggen voor een juridisch verankerd recht op zoekmachinevergetelheid. Het Europese Hof heeft dat recht verankerd maar direct de trossen weer losgegooid waar het gaat om de implementatie.

Het bootje dobbert nu op de golven van Google. Waar voorheen een rechtsgang nodig was kan men nu een simpel formuliertje de cloud in sturen. Toegegeven, dat is goedkoper en wellicht sneller. Maar met wat we normaliter verstaan onder rechtsafweging heeft het weinig te maken. Het creëert de illusie van een recht op vergeten, de illusie van zeggenschap voor de gewone burger, en de illusie van Google als bewaker van burgerrechten.

Als het al nodig is om een recht op zoekmachinevergetelheid te verankeren waarom dan die formulieren niet naar een gewone, of desnoods een speciaal opgetuigde rechtbank sturen?

Daar kan dan de afweging plaatsvinden door gespecialiseerde, onafhankelijke advocaten en rechters, waarbij de uitspraak per formuliertje naar Google kan, die het vervolgens slechts hoeft uit te voeren. Vanzelfsprekend worden alle uitspraken netjes gedocumenteerd in een archief, voor een ieder doorzoekbaar.

Behalve voor Google natuurlijk, anders blijven we bezig.