Kabelaars tegen regels voor open internet

Netneutraliteit tegen het licht heette de bijeenkomst vorige week vanECP.nl. Met sprekers van Economische Zaken, de OECD en de bedrijven Casema en Jet Stream was de opzet vooral economisch van aard. Maar de discussie werd toch principieel.

En de kern ervan vormde kabelaar Casema en haar belangenvereniging Vecai. Ze moeten, zo bleek, niets hebben van mogelijke bemoeienis van de overheid met hun doorgifte via internet. De sprekers van Vecai en Casema raakten regelmatig de kern, maar probeerden de discussie te omzeilen door andere onderwerpen als 'spam' aan te kaarten en irrelevante vragen te stellen vanuit de zaal. Een knap staaltje debattactiek. En op zijn weblog zet nu Vecai-directeur Rob van Esch: "Taylor Reynolds van de OECD, dat onlangs een working paper over dit onderwerp publiceerde, legde uit waarom Nederland zich geen zorgen hoeft te maken: "There is strong competition on the broadband market in The Netherlands, stronger than anywhere else, and therefore this issue is less of a problem in this country than in the United States." Deze uitspraak van de OECD-vertegenwoordiger werd de door iedereen gedeelde conclusie van de dag."

Je kunt het jokken noemen of belangenbehartiging, feit is dat dit niet waar is: noch werd deze conclusie getrokken, laat staan dat die door iedereen gedeeld. Maar weblogs zijn er niet om waarheid te verkondigen. En tot iemand het tegendeel publiceert is jouw vaststelling de enige die de geschiedenis in gaat.

Dus een poging om alle standpunten over het voetlicht te brengen. Wat speelde er in de warrige discussies? 

Bevoordeling en discriminatie?

Netneutraliteit is het open doorgeven van verkeer zonder aanziens des afzenders: ofwel geen discriminatie of bevoordeling van de ene vorm van verkeer boven de andere vorm. Zie voor alle details dit grondige artikel op Wikipedia

De kwestie gaat om open internet, gelijkwaardige toegang tot alle online bronnen en uiteindelijk om gelijke vrijheid van meningsuiting voor iedereen. Dat zeggen de protagonisten van netneutraliteit in de VS. Tijdens de ECP-bijeenkomst voegde Joost van der Vleuten van de afdeling telecom- en energiestrategie van Economische Zaken daar een belangrijk punt aan toe: "Het gaat niet alleen om downloaden, maar ook om het uploaden, want steeds meer mensen publiceren zelf en meer en meer maakt video daar onderdeel van uit. Krijgen ze voldoende bandbreedte en mogelijkheden om hun ideeën aan iedereen kenbaar te maken?"

In die zin is het, concreet, een strijd tussen YouTube en P2P-verkeer enerzijds en aan de andere kant de IPTV-pakketten, de digitale doorgifte van tv-kanalen van commerciële aanbieders via internet. Kabelaar en telecompartijen zullen tot afspraken komen voor IP-doorgifte van zenders als MTV en Comedy Central (Viacom). De doorgiftekwaliteit moet dan, zullen ze te berde brengen, goed zijn. Dus krijgt dit commercieel verkeer voorrang. Gaat dat ten koste van andere verkeer?

Het antwoord op de laatste vraag moet transparant zijn volgens Van der Vleuten: de consument moet weten welk aanbod hij krijgt van bijvoorbeeld een Casemapakket. Want neutraliteit is in het buitenland al met voeten getreden. Het Noorse NextGenTel blokkeerde toegang tot Noorse Uitzending Gemist. Franse en Britse kabelaanbieders belemmeren P2P-verkeer want dat zou innovatie in IPTV belemmeren.

Echter, ook in Nederland vindt nu al, zo lieten Gerard Lieverse van Casema en Stef van der Ziel van het bedrijf Jet Stream voor videotransport, discriminatie plaats in verkeersafwikkeling: indien nodig wordt P2P verkeer voor het downloaden van films en muziek afgeknepen.

Maar, zo betoogden deze partijen en in de zaal Simon Hania van KPN-dochter Xsall, dit heeft geen commerciële reden maar vormt een technische noodzaak: het is in het belang van de abonnees dat e-mail verkeer en het surfen voor alle abonnees niet worden verstoord door het downloaden van een kleine groep.

Mobiel niet neutraal

Maar in de mobiele markt is discriminatie van bepaald verkeer om commerciële redenen wel aan de orde van de dag. Zo worden streaming video, chatten/voip en laptopverkeer verboden binnen internetpakketten. Eigen portalen zoals Vodafone Live en KPN iMode krijgen voorrang boven open internet. Al neemt de druk van uitgevers toe om daarvan af te stappen. Of dan ooit gebruikers ook vrij video mogen versturen valt nog te bezien.

De problemen met internet op mobiel kwamen tijdens de discussie nauwelijks naar voren, maar zijn wel boeiend. Een pleitbezorger van 'open mobiel internet' in Nederland zei recent: op het vaste internet moeten de telecombedrijven aanbieders van diensten als Google inclusief zijn lucratieve reclame 'gratis' doorgeven. Google heeft een koers/winst-verhouding van 60 op de beurs, Vodafone van 7."

Kortom, het gaat om principes en om geld. Er is geen bedrijf waar beide aspecten zo nauw verweven zijn als bij Google waar zijn leus 'Don't do evil' leidt tot bedenkelijke dataopslag en commercieel optreden in China ten behoeve van de beurskoers. Google is tevens de felste pleitbezorger van netneutraliteit.

Gewoon alsmaar meer bandbreedte

UPC-moeder Liberty en de investeerders in Casema/@Home koesteren hoge winstverwachtingen en de kabelaars zullen veel moeten verdienenom die waar te maken. Via internet en koppelkastjes als PCzapper en Apple TV de concurrentie voor hun digitale pakketten zonder meer doorgeven kan geld gaan kosten.

Er is niets dat op die tweestrijd duidt tussen neutraal en voorrangsaanbod via internet, aldus Lieverse van Casema: "Er is nooit een reden geweest om de forse investeringen in meer capaciteit voor internet te remmen. We gingen van 64 kilobit per seconde naar snelheden van 5 megabit en meer, en investeren nog steeds in capaciteitsuitbreiding voor internet via de kabel."

En Van Esch van de Vecai: "Onze business is het bieden van toegang tot internet waarbij we er steeds voor zorgden dat volgende generaties diensten mogelijk werden. Mogelijke problemen zijn steeds weg geïnvesteerd."

Ilse van der Haar van de Universiteit van Tilburg, momenteel full-time onderzoeker van netneutraliteit met geld van EZ, stelde de kabelaars de retorische vraag; "Waarom zijn Amerikaanse telecombedrijven zo fel als het gaat om het tegenhouden van wetgeving voor netneutraliteit als er voor hen geen voordelen te behalen zijn?"

En dat geldt, zo vergaten Van Esch en Lieverse even, ook voor hun sector. Dat de tv-kabel drempelloos doorgeven van de diensten van Google (zoals YouTube) niet accepteert liet ze al weten tijdens een Europees congres in Amsterdam in februari 2007. Google bracht daartegenin dat de kabelaars niets te vrezen hebben. Het begrip 'frenemy' viel, vriend en vijand tegelijk; een vijand met concurrerende diensten maar een vriend voor de kabelaars zodra Google een deel van haar opbrengsten wil benutten om extra transportkosten te betalen. En videodienst Joost, die ook belang heeft bij neutraal transport presenteert zich als allemansvriend.

Immers, van alle internetverkeer gaat nu al 9 procent naar YouTube en ook de Joost-achtige diensten groeien snel. Als kabelaars zeggen dat er geen problemen zijn, dan zouden ze ook niet bevreesd zijn voor overheidsregels om neutraliteit te waarborgen.

Niet gewoon overstappen

Als de kabel wel restrictief zou zijn, dan stapt de abonnee wel over naar een andere breedbandaanbieder, luidde het argument van de Vecai. Volgens Maurice Wessling, nu actief voor digitale diensten bij de Consumentenbond is overstappen voor consumenten van kabel naar adsl verre van eenvoudig, noch goedkoop. En met de monopolisering van KPN in adsl-aanbod, met het All-IP netwerk als eindstation, werkt de markt naar een duopolie, aldus Wessling. Als KPN en de tv-kabel beide besluiten om eigen pakketten betaalde diensten over internet prioriteit te geven dan kan de consument niet overstappen naar een 'neutrale' netaanbieder tenzij hij glas krijgt in Amsterdam of via Reggefiber.

Taylor Reynolds van de afdeling Telecom van de OECD in Parijs noemde Nederland als een groot voorbeeld voor uitstekende concurrentie in infrastructuur, vanwege de dichte tv-bekabeling en lage breedbandprijzen. Reynolds is niet zo bang dat de concurrentie tekort zal schieten en netneutraliteit een probleem zal vormen.

Wel waarschuwde hij dat voor consumenten transparant moet blijven welke diensten ze wel en niet krijgen voor hun abonnementen. Ook voorrang geven aan bepaalde diensten door providers mag niet verhullend gebeuren. Daar moet een overheid op toezien.

Reynolds schreef voor de OECD ook het trapport Internet traffic Prioritisation waarbij 'prioritisering' het tegendeel is van neutraliteit. In het rapport staat dat de markt het eventueel optredende probleem van gebrek aan neutraliteit moet oplossen. Open glasvezelnetten spelen daarin mogelijk een belangrijke rol om een altanteif te bieden voor consumenten.

Van Esch vindt de Nederlandse ontwikkeling wat dit betreft gunstig: "Ik hoor de suggesties allemaal aan met stijgende verbazing. Er is helemaal geen probleem met netneutraliteit in Nederland. En juridisch bestaat het begrip niet eens. Hoe wil je dat dan gaan behouden? Het gaat ontzettend goed met de concurrentie. Er is geen enkel probleem. KPN en de kabel blijven rollebollend over straat gaan en Reggefiber komt er nog bij met glas."

Argwaan en creativiteit

Olaf Kolkman, sinds maart 2006 lid van de prestigieuze Internet Architecture Board en in de zaal aanwezig namens Nlnet Labs, toonde zich wantrouwend: "Het is nog maar de vraag hoe het er allemaal uit komt te zien straks. Kabelaars als Casema kunnen naar believen poortjes dicht doen naar het internet zonder dat de gemiddelde gebruiker weet wat er gebeurt."

Ook Hendrik Rood van Stratix toonde zich ongerust: "Al veertig jaar proberen telecombedrijven drempels op te werpen om aan te haken op hun netten. De kern is de dreiging dat we weer teruggaan naar een situatie van benodigde toestemming vooraf van de internetprovider voor eigen servers/software/diensten van abonnees op de breedbandverbinding. De mogelijkheid om te innoveren zonder toestemming vanuit Infrastructuureigenaren of ISP's is de bron van de internetdynamiek."

Dit ligt in de lijn van de 'user empowerment' en ontwikkeling van de creatieve economie die EZ voor ogen staat. Van Vleuten: "P2P en web 2.0 zijn exponenten van de mogelijkheden voor consumenten om zich als marktpartijen te ontwikkelen. Als aanbieders zo geïrriteerd raken door verstopping van verbindingen dan kan dat voor deze ontwikkeling verkeerd uitpakken. En je kunt je ook afvragen of de verhouding in het aanbod van upstream en downstream, en de investeringen daarin van infrastructuuraanbieders juist is."

Volgens EZ treedt er steeds meer vervanging op van traditionele diensten door IP-diensten, met nieuwe concurrentie. Telefonie is het beste voorbeeld, met een enorme groei in voip die KPN onder meer pareerde met de overname van internetproviders. Ook tv en video verschuift zoetjesaan naar IP en dat kan gaan knabbelen aan de inkomstenbronnen van de kabelaars. Van Vleuten: "Het gaat om efficiency in de markt die zo groot mogelijk dient te zijn, evenals transparantie voor de consument zodat hij afwegingen kan maken."

Kwaliteit moet je waarborgen

Maar, aldus Rood, er ontstaan al gescheiden IP-trajecten voor verschillende soorten verkeer, wat niet tegen te houden is. Voip wordt al gescheiden, want het is in ieders belang dat telefonie werkt. Er zullen meer overeenkomsten komen waarbij garanties voor transportkwaliteit worden geëist en aangeboden. Die moeten partijen waarmaken.

Dat is ook het argument van Stef van der Ziel van Jet-Stream: "Voor quality of service aanbod moeten aanbieders extra ruimte vrijmaken op hun netten om doorgang te kunnen garanderen. Maar dat hoeft niet automatisch te leiden tot discriminatie van ander verkeer. Het keihard blokkeren is uit den boze. Maar je moet juist voorrangsdiensten wel toestaan. Dat is heel belangrijk voor de ontwikkeling van nieuwe diensten."

Dat neemt niet weg dat netneutraliteit speelt, zegt Van der Ziel: "Kabelmaatschappijen bevinden zich meer en meer in een spagaat: internet en de tv-poot worden concurrenten. Daar spelen nu al behoorlijke discussies en die zullen toenemen en invloed krijgen.

Welke heibel ontstond er niet toen CNN en Eurosport uit basispakketten op tv verdwenen? Consumenten zullen het niet pikken als zenders die ze gratis via IP- streaming kunnen ontvangen worden afgeknepen ten behoeve van een digitaal pakket van de kabelaar of KPN."

Want, zegt Van der Ziel, neem iets als overboeking dat een nog grotere rol gaat spelen, dat wil zeggen de vraag: hoeveel capaciteit per hoeveel verbindingen van abonnees reserveren de providers? "Dat is één van de grootste geheimen van internet." Iedere abonnee moet voortdurend direct toegang kunnen krijgen met een breedband verbinding, maar een provider kan niet voor al zijn abonnees tegelijk capaciteit kopen en beschikbaar houden. Elke provider houdt rekening met de online-offline verhouding. Hoe meer offline, des te lager zijn kosten en des te hoger de winst.

Veel filmpjes

Nu al kent Nederland een enorme videoconsumptie volgens Van der Ziel:Nu.nl serveerde 1,6 miljoen keer een filmpje van Saddam Hussein, terwijl dat via YouTube wereldwijd 1,2 miljoen keer is bekeken. Open Haard TV in HD-kwaliteit trok 90.000 belangstellenden. Dat zijn open diensten.

Van der Ziel gelooft dat consumenten openheid zullen afdwingen, ook met een duopolie in de markt: "Hoe legt KPN de klanten uit dat ze een kastje krijgen waarvoor ze moeten betalen om vervolgens een gesloten pakket te bieden waarmee ze open platforms als YouTube niet op hun tv krijgen. Ik denk dat KPN zich met Mine nog wel eens achter de oren zal krabben."

Lieverse op onze vraag naar de keuze tussen eigen digitale pakketten en video-on-demand versus open aanbod via internet: "We bouwen een eigen on-demand platform voor digitale kabeltelevisie. Daarnaast bieden we internet aan met steeds hogere snelheden. IP zal ernaast bestaan.

Hoe zich dat verhoudt zal zich uitwijzen. Niemand in de wereld die dat weet. Onze ervaring leert dat er altijd partijen zijn met content die publiek goed willen bereiken en daarover afspraken willen maken. In de contentmarkt voor tv is dit dagelijkse praktijk en dat zal in de IP-wereld ook gewoon worden.

En ja, hoe dan ook zijn er altijd beperkingen in bandbreedte en dus heeft bandbreedte een prijskaartje..."