Eigen Huis Magazine, het blad van de Vereniging Eigen Huis viel bij honderdduizenden Nederlanders op de mat met de kop ‘Blockchain: ketting zonder zwakke schakel’.

Terwijl de meeste lezers van de eigenaren van een woning die ooit met blockchain in aanraking mochten komen vooral degenen zijn die met bitcoins losgeld betaalden vanwege computergijzeling met ransomware.

In het artikel in genoemd tijdschrift staat ook dat frauderen ‘haast onmogelijk’  is. En ook: ‘Het systeem kan niet worden platgelegd, net zo min als het internet zelf, omdat er geen centrale database is’. Dat laatste noopt al tot de nodige argwaan.

Pieter Verhagen van TNO, dat de Nationale Blockchain Coalitie aanvoert, stelt dat cryptografie het systeem robuust maakt en het vertrouwen waarborgt in transacties en de – al dan niet bekende – partijen die meedoen. De vraag is echter of versleuteling zo absoluut veilig is. Tot nu toe niet, en is er een wedloop bij steeds krachtiger cryptografie nodig is omdat een vorige versie wordt gekraakt.

Wat is blockchain?

Nog een keer een poging tot uitleg van blockchain (Nederlands: blokketen?): een block is hier een beveiligde verzameling data die verdeeld is over een keten van computers. De gedistribueerde verzameling is openbaar, iedere deelnemer bezit diezelfde kopie. Wijziging is in principe niet mogelijk, toevoeging wel waarbij iedere deelnemer de toevoeging controleert en goedkeurt. Dat gebeurt in feite automatisch met rekenkracht.

De eerste toepassing, van nu al legendarische uitvinder Satoshi Nakamoto met de publicatie van zijn bitcoin paper: valuta gedragen door een netwerk van rekenkracht en niet door een centrale bank.

Alleen al het feit dat de waardering van de bitcoin zo uit de hand loopt en voer voor cybercriminelen vormt, is een teken dat ‘een ketting zonder zwakke schakel’ een onzinnige suggestie van het allerhoogste is.

Zo zijn totalitaire systemen, bijvoorbeeld het communisme onder Stalin ook een ketting zonder zwakke schakel’, maar de toepassing ervan kan ook verkeerd uitpakken. Niet alleen biedt cryptografie geen absolute maar in de tijd relatieve veiligheid, de distributie over partijen maakt vertrouwen niet absoluut en ook het ‘eeuwig vastleggen’ kan nadelen opleveren.

Slecht voor het milieu

Bovendien vreten de netwerken om blockchains in stand te houden, en bijvoorbeeld nu om cryptocurrency te genereren, enorme hoeveelheden energie van computers. Dat is beroerd voor het milieu.

Immers, de huidige technologie vereist heel veel vastlegging in het netwerk. Ze kan niet schalen, wat betekent dat nieuwe transacties steeds weer veel rekenkracht vergen om ze in het hele netwerk te borgen. Met het voorzien van die rekenkracht wordt op zich goed geld verdiend, en stimuleert speculatie.

Gebrekkige schaalbaarheid beperkt de snelheid van borging van nieuwe transacties, momenteel maximaal ongeveer 15 per seconde. In relatie tot centrale systemen van bijvoorbeeld banken die tienduizenden transacties van klanten in seconden verwerken, is dat zwak.

Daar komen wel oplossingen voor: met software die niet meer tot stap-voor-stap vastlegging in de hele keten noodzaakt. Maar ook komen er quantumcomputers die in de benodigde rekenkracht voorzien. Echter, quantum technologie doorbreekt wellicht ook de huidige cryptografie van blockchain toepassingen zoals van bitcoin.

Michel van Eeten nuanceert

Afgelopen donderdag tijdens het Fraudefilmfestival was er veel aandacht voor blockchain als ideale technologie om fraude in te dammen. Het begon met de film The Blockcain and Us, die inmiddels ook op op internet te zien is. De ene na de andere deskundoloog bevestigt het revolutionaire karakter van de technologie.

Het ophemelen is zodanig dat in een debat na afloop van de vertoning Michel van Eeten de staf breekt over het gebrek aan nuancering in The Blockchain and Us: ‘Ik hoorde werkelijke geen enkele kritische noot. Zo’n 25 jaar geleden werd ook gezegd dat het world wide web alles zou gaan veranderen. Dat is gedeeltelijk uitgekomen en voor een deel niet.’

Het internet en www brachten fantastische toegang tot heel veel waardevolle informatie, prachtige nieuwe vormen van communicatie en efficiëntere economie ook allerlei negatieve wendingen, ongewenste grote machtsposities, misbruik, mobielverslaving en enorme criminaliteit.

Van Eeten ziet ook de voordelen opdoemen, vooral voor efficiëntere informatie- en transactieketens met betere en eenvoudiger beveiliging: ‘Banken moeten nu gigantische veiligheidsmaatregelen nemen op vaak hele oude systemen. Blockchain kan nieuwe oplossingen brengen voor identiteitsproblemen en authenticatie, zoals Nick Szabo goed uitlegt.’

Vooralsnog is er met blockchain een probleem om vertrouwen te winnen bij het volk, meent Van Eeten: ‘Mensen ervaren blockchain door het criminele gebruik van bitcoins als onveilig en het is nogal ingewikkeld. Ook de gebrekkige schaalbaarheid werpt nog een grote drempel op om blockchain breed in gebruik te nemen.’

Ondertussen ontstaan er fraaie toepassingen. Zo heeft TNO in de Blockchain Coalitie een online hypotheekmarkt opgezet. De doorgaans ingewikkelde procedures om een hypotheek te verkrijgen worden vereenvoudigd. Ook zijn er toepassingen in de maak voor identiteitsgegevens van het rijk, uitwisseling van patiënt- en andere medische data in de zorg, energiehandel door particulieren, vastgoedregistratie en notariële vastlegging.

Nu gaat het om bestaande processen efficiënter te laten verlopen, een volgende fase zal pas economische verstoring teweeg brengen. Nu proberen partijen die in potentie worden bedreigd door de technologie, zoals banken en notariaat, voorop te lopen, onder het motto: ‘Als je ze niet kunt verslaan...’