Vijftig jaar IT-ervaring te boek gesteld

Op 1 april 1966 begon Jan Poort bij CEA, onderdeel van Centraal Beheer in Amsterdam als ‘codeur’ oftewel leerling-programmeur en blijkens het LinkedIn-profiel van Jan Poort was hij tot recent nog in de IT-branche actief als deelnemer in en adviseur van startups zoals iScribe Systems in Florida – inmiddels overgenomen. Daartussendoor een enerverend leven als IT-manager, met de nadruk op accountmanagement

‘Hooguit vier computers in Nederland’

Over de eerste baan, toen IT net ontstond als professie schrijft hij: “Ik was niet de enige vreemde eend daar tussen de codeurs, programmeurs en systeemanalisten. Niemand had een toegesneden opleiding gevolgd…Een naaste collega was meubelmaker geweest.”
En over die begintijd: “Volgens sommigen zouden er in Nederland drie of misschien zelf wel vier computers worden geïnstalleerd. Volgens anderen was de computer een gevaar voor de samenleving.”
De eerste avonturen passeren de revue, van een omgevallen doos met ponskaarten tot machines die ponskaarten tegen het plafond spuiten. En ook toen al: ergernis over plotseling veranderende wetgeving waardoor complex opgetuigde systemen andere codering vereisten.
Dat boeiende begin verzandt in de opmerking: “De focus van de computerleverancier lag in die tijd primair op de techniek en niet op de toegevoegde waarde ervan.”
Is er in die halve eeuw heel veel veranderd? Poort meent van wel. Kijk dan eens naar de IT-enquete van het parlement.

Philips nog computerbedrijf

Het boek wordt aangekondigd als een loopbaan in account management. Die verkoopcarrière begint – na CEA - bij de volgende baan bij Veenman Kantoormachines te Rotterdam. Want waar verkoopt hij Ascota boekhoudmachines, vervaardigd in de DDR. Starre materie, net als zijn chef trouwens. En klanten waren het haasje: “Er werden toezeggingen gedaan aan klanten die niet waar te maken waren. Het was toch een computer.”
Jan Poort wilde dat beter doen en ging daartoe naar de verkoop bij Philips, destijds met de P-350 nog een speler van formaat. Poort laat aan elke getekende order wel drie of vier offertes voorafgaan, zo moeilijk is het verkopen van IT nog steeds.
Het gaat hem echter voor de wind, dankzij de bonussen ook financieel: “Ik verdiende meer dan goed. Dat laatste had tot gevolg dat ik aan het eind van het jaar bij de personeelsbaas van Philips Nederland werd ontboden. Ik verdiende meer dan een plantmanager. Dat kon toch niet.”
Philips negeert de opkomst van de minicomputer en raakt uit de markt, wat ook een joint-venture met Siemens en het Franse CII (later in Honeywell-Bull) niet kan voorkomen.

Angst voor schijven in plaats van ponskaarten

De Amerikanen gaan de IT-markt meer en meer domineren. Poort loopt net een aanstelling bij Digital Equipment (Dec) mis maar kan wel bij Ahrend de computers van Digital gaan verkopen. Lekker loopt het niet, er ontstaan spoedig conflicten die typerend zijn voor OEM-relaties.
Samen met Theo Mulder probeert Poort het vervolgens zelf in de startup Minihouse die Dec-computers gaat verkopen. Klanten zijn argwanend voor de ‘echte IT’ want ze vrezen data te verliezen als die op schijven komt te staan in plaats van op (pons)kaarten. Bezwaren verdwijnen en Poort wint voor Dec een grote order als IBM een klant iets belooft dat het niet kan waarmaken.
Maar om van aanhoudende conflicten tussen producent Dec en Nederlandse wederverkopers verlost te zijn treedt Poort in dienst van Digital zelf. Maar ook aan de andere kant van de lijn voelt hij zich nog speelbal in ‘het Wilde Westen’. Digital wordt niettemin de nummer 2 computerleverancier na IBM, dankzij haar ‘distributed computing’.
Succes en falen liggen dicht bij elkaar en de computergiganten krijgen te vrezen van de verschuiving naar software en toepassingen als zwaartepunt. Digital gaat zelf in software en weet de groei vast te houden. Voor enige tijd, maar dan begint de neergang.

Unisys als Sopranos

Poort begint na 12 jaar Digital in 1989 aan een loopbaan bij Unisys, die voorspoedig verloopt met Europese topfuncties. Makkelijk is het niet bij dit Amerikaanse fusiebedrijf: vergaderingen lijken op een ‘mix van Jiskefet en de Sopranos’ volgens Poort, maar hij wordt op handen gedragen en krijgt zelfs een Jaguar XJ als wagen.
Hij ontdekt door intensieve gesprekken met personeel dat deze geste en andere uitwassen bij Unisys de symptomen zijn van een slecht functionerend bedrijf. Poort wijt dit aan de leiding van de ‘onbescheiden’ en zakkenvullende CEO Michael Blumenthal, voorheen staatssecretaris onder president Jimmy Carter.
Na drie jaar is het voor Poort einde oefening bij Unisys, nadat Blumenthal klanten volgens hem glashard voorliegt over behoud van de dan twee ondersteunde besturingssystemen. Een vervelende tijd, vindt Poort achteraf, en vooral bizar.
De volgende werkgever is World Software Groep, een Nederlands bedrijf van de markante Joop van Oosterom gelieerd aan diens succesverhaal Volmac. Poort gaat scoren met orders en haalt bijvoorbeeld een miljoenenorder binnen van de Poolse communistische regering, een bijzonder avontuur.
Dat brengt hem ook in de DDR waar hij in 1989 adviseren moet over het voortbestaan van de hardwaredivisies van het nationale IT-bedrijf Robotron. De Muur is net gevallen. Geen toekomst, luidt al snel het oordeel voor de 65.000 werknemers.

MAI en Triple P malheur

De volgende klus is het optuigen van de verlieslijdende Nederlandse tak van het Amerikaanse computerbedrijf MAI. Dat lukt aardig, schrijft Poort. Maar dan belandt hij in het vaarwater van onbetrouwbare eigenaren (‘raiders’). Hij beschrijft hoe de onbegrepen IT-sector bij uitstek een speelbal wordt van de jongens van het snelle geld die met bedrijven en onderdelen schuiven.
Dat brengt hem ook in contact met het Nederlandse IT-conglomeraat Triple P dat MAI Europe van de nieuwe eigenaren – een consortium van banken - wil overnemen. Voor zo’n 5 miljoen euro lukt dat. Poort suggereert malversaties omdat de eigenaren zo’n 78 miljoen dollar verliezen op MAI.
Triple P-directeur Fezi Khaleghi Yazdi krijgt in Poorts boek onderuit de zak als een onbetrouwbare, slechte IT-baas. Onder Triple P wordt Poort chef bij dochter TeleSystems Marketing Inc in de VS. Waar de werknemers vooral voor provisie werken en klanten dus van alles en nog wat aansmeren.
Poort dacht alles meegemaakt te hebben, maar TeleSystems wordt speelbal van investeerders en Poort leert de donkerste krochten van de financiële markten kennen waar IT-bedrijven gewillige prooien zijn. Want directies profiteren veelal mee van fusie en overname.

Veel bijzondere ervaringen

Hierna laat Poort zich strikken door HP dat Prolin heeft overgenomen. Niet tot zijn grote genoegen omdat hij eigenlijk niet meer bij grote concerns wilde werken. Maar zo onfatsoenlijk als in zijn jaren bij MAI- en Triple P wordt het niet meer.
De laatste jaren van z’n loopbaan raffelt de schrijver af. Al is het zeer te prijzen dat Poort zijn loopbaan in IT op schrift heeft gezet. Immers, we krijgen veel te weinig verhalen van binnenuit.
Dat wil helaas nog niet zeggen dat dit een goed boek is. Ondanks dat het ene avontuur aan het andere wordt geregen, is het relaas niet spannend verteld. Poort toont zich een goed verteller van ervaringen en niet van verhalen waarin hij zichzelf blootgeeft.
Het boek mist te vaak de details die verhalen boeiend maken. Wat resteert is een boeiend boek voor IT’ers die al lang meelopen en zich zullen herkennen in de beschreven wilde episodes.

*) Uitdagingen, verwonderingen en veranderingen – gedurende 50 jaar IT-accountmanagement. Jan Poort. Tiem. € 20