Bitcoin wordt gehypt, maar cryptovaluta worden groot

Dat bleek tijdens het eerste en direct geslaagde Nationale Bitcoin Congres gisteren, met ruim honderd bezoekers bij ABN Amro in Amsterdam Zuid-Oost. Het toonde een heldere tegenstelling: hyperig enthousiasme over de grote mogelijkheden versus voorzichtigheid en realisme. Het eerste overheerste aanvankelijk zoals bij moderator en medeorganisator Vincent Everts. Na vijf uur gebabbel domineerde het realisme, met een ferme conclusie.

Die werd helder verwoord door Peter Verhaar, oprichter van Alex en nu publicist en bankadviseur: “De technologie en structuur achter Bitcoin boeien het meest. De decentrale opzet en snelheid maken het betalingsverkeer sneller en goedkoper….Maar hier zit het grote publiek er helemaal niet op te wachten, want het betalingsverkeer loopt voortreffelijk.”

Ex-minister Jan-Kees de Jager sloeg een zelfde toon aan: “Bitcoin is geen kaartenhuis, maar wel fragiel. Zo is lokale opslag door gebruikers nog heikel. Vertrouwen moet groeien en het heeft een nog beperkte functie als ruilmiddel en beleggingsproduct.”

Gedurende het congres werd Bitcoin genoemd als ‘oplossing op zoek naar een probleem’, maar niemand ontkende dat de nieuwe wijze van betalen, de ‘cryptovaluta’ in het algemeen - een grote toekomst tegemoet gaat. Overigens werd dat ook geroepen over Paypal. Zo was ING de eerste grote bank in de wereld die - eind 20e eeuw - 12 procent aandeel nam in PayPal en het in Europa even groot ging maken. De rest is geschiedenis.

ING in spagaat

Dat werd helaas niet voorgelegd aan het panel en Mark Buitenhek, de baas van alle transacties van ING. Hij was enthousiast: “Ik ben waarschijnlijk ingehuurd om Bitcoin af te branden als een ponzi scheme, maar ik vind het een fantastische innovatie. De snelheid, decentrale opzet en lage kosten maken het zeer aantrekkelijk. Bitcoin is een wake-up call voor banken, dat we naar nieuwe vormen van betalingsverkeer moeten gaan.”

De hamvraag voor ING is of ze - net als bij payPal - zelf kan investeren of met gezamenlijke banken een infrastructuur moet opzetten. In het laatste geval kan het lang duren, zo weet Buitenhek, die als bestuurder van bankennetwerk Swift met duizend banken veranderingen coördineert. Met de Chipper vs Chipknip leerde hij dat banken niet alleen kunnen optrekken voor nieuwe infrastructuur bedoeld voor een groot publiek. Echter, om een voorsprong te nemen en te voorkomen dat andere nieuwe (Bitcoin) partijen markt afsnoepen, moet je vroeg  investeren. Dat is een spagaat voor de banken.

‘Banken gaan overnemen’

Volgens internetondernemer en nu investeerder Marc van der Chijs zullen banken dus nu afwachten en later Bitcoin tussenpersonen kopen, juist vanwege de technologie. Om die reden investeert hij in Bitcoinbedrijven en in de valuta zelf. Tot genoegen van moderator Everts voorspelde Van der Chijs een stijging van de waarde met tenminste een factor tien.

Wellicht wordt die veel hoger volgens Van der Chijs indien de Amerikaanse beurswaakhond SEC de valuta erkent en Winklevoss Bitcoin Trust (bekend van Windex) van de Winklevoss broers - ja, die van Facebook - naar de beurs mag gaan begin 2015.

‘Officiële erkenning en regulering zijn nodig, zo benadrukte Frank Schuil. Met zijn Bitcoinhandel Safello koos hij voor Zweden als thuisbasis, juist vanwege het daar reeds tot stand gebrachte toezicht van de Zweedse AFM (FinansInspektion). Ook met de Belastingdienst (Skatteverket) en de Zweedse plisie (Polisen) heeft Schuil contacten, juist omdat de Bitcoin ideaal blijkt voor zwarte en obscure transacties.

Nederlandsche Bank terughoudend

Safello geeft nu Bitcoins uit in elf landen en werkt samen met 87 banken, waaronder acht grote Nederlandse waar je met iDeal Bitcoins van Safello betrekt. Hij vindt dat de Nederlandsche Bank (DNB) zich met de markt van virtuele valuta moet bemoeien om het vertrouwen te stutten.

Volgens onderzoekster Kim Gunnink van DNB is de kans daarop momenteel gering. De toezichthouder kijkt al sinds begin 2011 naar Bitcoin en Gunnink publiceerde mede het verslag ‘De potentie van bitcoin als concurrent voor reguliere valuta’. (Hoewel DNB een nationaal instituut is, is dit stuk louter tegen betaling te lezen.)

De conclusie: “Weinig gebruiksgemak, lage veiligheid en koersschommelingen ten opzichte van reguliere valuta maken Bitcoin voor de meeste gebruikers ongeschikt als alternatief voor conventioneel geld.”

Dat negatieve oordeel benadrukte Gunnink ook gisteren, terwijl ze Bitcoin helder als mediahype bestempelde. Met 50.000 tot 70.000 transacties per dag stelt het nog niet veel voor. “Wij zien vooral kansen voor landen met een beperkte bankinfrastructuur of als ruilmiddel voor transacties tussen landen met verschillende valuta zoals bij euro/dollar handel. Voor West-Europa is het momenteel minder interessant gezien de bestaande goed functionerende betalingsinfrastructuur en lage inflatie.”

Uiteraard vormen ook de beperkte veiligheid die tot op heden al tot de nodige criminaliteit leidde en gebrekkige stabiliteit die ondermeer het bankroet van Mt. Gox geen aanbeveling voor een groot publiek om de nieuwe valuta in vertrouwen te nemen. De helft van de opgerichte wisselkantoren bestaat al niet meer.

Bitcoin voor een deel van de markt

Er moet een stabiele, professionele organisatie rond de Bitcoin komen, zo benadrukte ontwikkelaar Mike Hearn. Nu houden zo’n tien tot vijftien ontwikkelaars vanaf juni 2009 de technologie vrijwillig op de been. Pionieren was mooi: “Er was niets, het werkte niet goed, de Bitcoins begonnen waardeloos en we vreesden gevangenisstraf.”

Hearn verzette zich het meest tegen het ‘all or nothing’ idee: Bitcoins worden een gigantisch succes of gaan subiet naar de grafkelder. “Het kan ook een deel van de geldmarkt voor zijn rekening nemen. E-mail werd een succes maar het papierloze kantoor kwam er nooit en er worden dagelijks nog ladingen papieren post versleept.” Volgens Hearn heeft Bitcoin vooral groeikansen met specifieke toepassingen zoals afrekening van kleine bedragen, fooien, en op ‘cash-only’ betaalplekken zoals in cafés en bijvoorbeeld betaling van online video zonder reclame en artikelen.

Na een stevige groei in 2013 is de toename van het gebruik vanaf februari 2014 gestagneerd. De Android Bitcoin-portemonnee vormde de grootste stimulans met 450.000 installaties, maar het actieve gebruik was veel lager. Ook is het aantal winkels dat Bitcoins accepteert veel sneller toegenomen dan het gebruik ervan onder het publiek

Publieksvriendelijk maken

Gebruik blijkt volgens Hearn sterk afhankelijk van persaandacht. Bij het bankroet van Mt. Gox dachten veel gebruikers dat Bitcoin zelf ter ziele was. Ook was de inflatie te hoog, maar die ziet Hearn stabiliseren en straks heel laag worden. Bovenal is de (concurrent) creditcard-infrastructuur heel gunstig voor gebruikers, die alleen de voordelen genieten terwijl winkeliers de hoge kosten dragen.

De Bitcoin-kern wil echter niet dat de vinding waaraan ze zo hard werkten in een hoekje belandt en daartoe moet ze dus “…luisteren naar wat de mensen willen”. Hearn gaf het voorbeeld van Google Maps waar hij eerder aan werkte. Het gebruik van Maps steeg dankzij een eenvoudige verbetering: veel sneller laden op computers en mobiel.

Ook vindt Hearn het belangrijk dat de ontwikkelaars geld verdienen doordat hun vinding meer waard wordt en niet door een regulier salaris. Volgens hem is dat de dood in de pot, ook bij Google.

De grootste technische uitdaging vergt een eventueel groot succes van Bitcoin, vanwege de noodzaak om de technologie op veel grotere schaal in te zetten. Immers, de hoeveelheid data gemoeid met de Bitcoin is enorm.

Nederland vooropmet Bitpay

In ‘ons land’ wordt de Bitcoin relatief breed geaccepteerd volgens Moe Levin, directielid van BitPay in Amsterdam. Dit telt 30.000 acceptanten in totaal waarvan 8.000 in Europa waaronder Thuisbezorgd.nl.

Bitpay maakte bekend van de Europese investeerder Index Ventures van Richard Branson en anderen een investering van 30 miljoen dollar te krijgen voor internationale uitbreiding. Nog dit jaar wil de tussenpersoon 100.000 winkels hebben aangesloten voor Bitcoin-acceptatie.

Gaston Aussems, de baas van Molliekondigde aan dat hun 20.000 aangesloten winkeliers nu Bitcoin konden accepteren. Ze moeten darvoor een vinkje aanzetten (opt-in), wat direct 150 winkeliers deden. Mollie overweegt er een opt-out van te maken en Vincent Everts moedigde Aussems aan om dat te doen. De transactiekosten voor winkeliers bedragen 25 cent, de helft van de kosten van een iDeal betaling. Dus Bitcoin brengt concurrentie

Hype lucht inblazen

Levin is ook congresorganisator. Ook moderator Vincent Everts verhulde niet Bitcoins te bezitten (honderd, om te proberen) en liet meermalen blijken een ‘believer’ te zijn. Zo creëren belanghebbenden aandacht en publiciteit. Want er volgen nog grote congressen in Amsterdam vandaag, in september en in november. Daar wordt geld verdiend en waarde vergroot.

Het vertrouwen in een nieuwe valuta moet immers in de mediacratie worden opgebouwd. Van der Chijs gedijt wel in deze sfeer als veelgevraagd spreker en investeerder. Hetzelfde laken een pak voor ‘believer’ Tuur DeMeester die beweerde dat hij eerder de euro onderuit ziet gaan dan de Bitcoin. Hij gaf Deutsche Bank als voorbeeld met een kapitaaldekking van 1: 32, slechter dan Lehman Brothers bij haar bankroet in 2008. “Dat komt nooit meer goed.” DeMeester investeert ook fors in Bitcoin en is evangelist.

Van al deze heren gaat geloof hand in hand met persoonlijk voordeel. De toon van de discussie van het congres gisteren werd soms even die van de internethype van 1999/2000. Realisme overwon met behoud van het idee dat er met Bitcoin een buitengemeen boeiend nieuw fenomeen ontstaat in de slipstream van de bankencrisis..

Het zwarte scenario voor de Bitcoin-speculanten is het instorten van deze ‘pionier’ zelf, maar het behoud van technologie en structuur voor een nieuwe, stabieler en algemeen geaccepteerde ‘cryptovaluta’ die het vertrouwen krijgt van banken, publiek en toezichthouders. Dat wordt nog spannend.