Van Thuiskopieheffingen en de dingen die voorbijgaan

Kort na de invoering van het auteursrecht in 1912 schoten ze als paddestoelen uit de grond: de collectieve incasso-organisaties. In de tijd van de grammofoonplaat en de concertzaal zat daar een harde logica achter: de gemiddelde componist kon onmogelijk bijhouden door wie, waar en wanneer zijn stukje muziek gedraaid of uitgevoerd werd. Net zoals het voor de gemiddelde café-eigenaar of zaalhouder onmogelijk was om iedere individuele auteur op te zoeken om toestemming te vragen en een royalty te betalen.

Na de komst van Buma/Stemra zag het ene na het andere idiote stichtinkje het licht. Elk stichtinkje bedient een bepaalde groep auteursrechthebbenden, of bestrijkt een bepaald type (muziek)gebruik. Allemaal incasseren ze royalty's op basis van een volmacht of zelfs op basis van een complete overdracht van de aangesloten auteurs of platenmaatschappijen.

De stichtingen zijn private partijen, bestuurd door auteursrechthebbenden of hun vertegenwoordigers - een wereld met zijn eigen bobo's, persberichten en onderzoeksrapporten-die-aantonen-hoe-onmisbaar-ze-zijn.

En allemaal zijn ze even impopulair, waarbij de hoofdprijs dit jaar ging naar Stichting Videma. Videma en haar Stichting Groepstelevisie knijpen de cafés uit die het wagen de televisie aan te zetten,bijvoorbeeld om met z'n allen gezellig naar voetbalwedstrijden te kijken. Er is al over geprocedeerd en inderdaad, juridisch gezien is het een nieuwe openbaarmaking buiten de familiekring. Afrekenen geblazen dus voor de cafébazen, ondanks dapper verzet van Koninklijke Horeca Nederland over wéér een moeilijk uit te leggen heffing.

Tientallen miljoenen gaat er om bij de collectieve incassoclubs. Een aantal daarvan staat formeel onder overheidstoezicht, onder leiding van Hans Dijkstal. Dit College van Toezicht controleert een paar grote organisaties zoals Buma, SENA (artiesten en platenmaatschappijen) en Stichting De Thuiskopie.

Vooral Thuiskopie zit de laatste tijd in zwaar weer. Die incasseert tientallen miljoenen Euro's per jaar bij importeurs van (onder meer) blanco cd's en dvd's. Hoe hoger de opslagcapaciteit, hoe hoger de heffing, zo lezen we in het overzicht.

Op zoek naar nog meer geld stuitte Thuiskopie op de MP3-spelers. En dan hebben we het niet meer over dubbeltjes of euro's, maar over tientallen euro's per speler; tel uit je winst met al die gigabytes opslagcapaciteit! De hardware-industrie riep moord en brand. En terecht: er dreigt een enorme concurrentievervalsing aangezien het thuiskopiesysteem binnen de EU verre van geharmoniseerd is.

Een land als Engeland kent helemaal geen heffingen en time-shifting- het opnemen van TV-programma's om later te bekijken - is er zelfs een wettelijk recht. Ook bestaat er nu al een levendige handel van blanco schijfjes uit Duitsland naar Nederland. Rechtstreeks aan de particulier, om de importheffing te omzeilen. Het pientere Nederlandse bedrijf Opus richtte doodleuk een Duitse dochtervennootschap op, en kwam er bij de rechtbank mee weg. Duitsland zelf is de bakermat van heffingen, maar besloot ooit op apparaten te gaan heffen en niet op banden en schijfjes. Nooit je computer in Duitsland kopen dus.

Die schijfjesheffing gaat ons niet gebeuren, dachten de hardwarefabrikanten. Want zelfs Mediamarkt kan natuurlijk niet concurreren met Amazon.com als de één wel en de andere geen strafheffing betaalt. Tot voor kort zaten Mediamarkt en haar leveranciers niet eens bij Thuiskopie aan tafel. En toen ze eindelijk aan tafel zaten was het besluit al bijna genomen. Alle registers zijn opengetrokken, en met succes. Er loopt om te beginnen inmiddels een bodemprocedure over de principiële vraag of de Thuiskopieheffingen in lijn zijn met het Europese recht. Ook de Europese Commissie zelf is eindelijk in beweging gekomen en bezig met wetgeving in de vorm van een aanbeveling.

Want anno 2006 zouden de rechthebbenden door middel van bijvoorbeeld digital rights management hun vergoedingen moeten innen, en niet met arbitraire heffingen, zo leert een lijvige studie van de Universiteit van Amsterdam. Afrekenen op individueel niveau dus, per gebruikshandeling; of dat nou eenmalig is, voor 24 uur of download to own. Vergoedingen voor noeste creatieve arbeid prima, maar dan niet met de natte vinger.

Al die lobby's en rechtszaken zijn niet voor niets. De Podbelasting is voorlopig van de baan en gaat er waarschijnlijk niet komen. De opinie-artikelen en brandbrieven bereikten namelijk ook onze tijdelijke Minister van Justitie, die zelf gelukkig toezicht houdt op het College van Toezicht. En niet met een halve maatregel, maar met een heusealgemene maatregel van bestuur - een unicum in de geschiedenis van de thuiskopieheffing.

En voor zo'n politieke omwenteling was dus geen Piratenpartij nodig! Eindelijk mag Stichting De Thuiskopie een toontje lager gaan zingen. En aan de rechter en de Europese Commissie gaan uitleggen of het allemaal wel van deze tijd is.

Nee dus...