Hoogleraar beter met internet

[Onderstaand artikel komt uit Surf Magazine. Hier kunt u een gratis abonnement op nemen. Foto:

Ivar Pel]

Hoe gebruikt u online hulpmiddelen in het medisch onderwijs aan bachelorstudenten?

‘Tijdens het microscopieonderwijs bij het vak ziekteleer legde ik vroeger in een practicumzaal vol rumoerige studenten uit wat er op allerlei preparaten te zien is. Bij de toets aan het eind van het jaar bleek een deel een bedroevend slechte score te halen.

Een paar jaar geleden ben ik begonnen de preparaten online aan te bieden, voorzien van mijn uitleg. Studenten kunnen nu op hun eigen tempo en in hun eigen tijd de studiestof en de preparaten bestuderen. De toetscijfers zijn daardoor dramatisch gestegen, ook nadat ik de toetsen had verzwaard. Ik kreeg zelfs vragen van de examencommissie of ik de toetsen niet te makkelijk maakte.

Een ander voorbeeld is de begeleiding van werkgroepen. Wij hebben elk jaar 300 nieuwe geneeskundestudenten. Ondanks dat enorme aantal willen we hen kleinschalig onderwijs bieden. Bij vakken waarin ze casussen voorbereiden en onderling bespreken, heb je voor contactonderwijs tientallen expertdocenten nodig. Dat is in de praktijk ondoenlijk.

Maar je kunt als expert wel hun presentaties becommentariëren die ze in Google Apps hebben voorbereid voor hun kleinschalige werkgroepen. Zo heb je veel minder experts nodig en het prikkelt studenten: als er een expert meekijkt, doen ze beter hun best.

Dat geldt voor alle studierichtingen. ICT maakt kleinschalig onderwijs mogelijk; je hoeft niet steeds fysiek bij elkaar te zitten. Het speelt ook in op verschillende leerstijlen: een ochtend- en een avondmens kunnen op de voor hen optimale tijdstippen aan een groepsopdracht werken.

Facebook gebruik ik voor interessante ontwikkelingen in het vak of onderwerpen die ik persoonlijk interessant vind. Zo krijgen studenten een breder beeld van mij. Soms zet ik er een casus op met de vraag wat hier te zien is. Daar reageren studenten op. Facebook is onderdeel van hun routine, het spreekt ze aan.’

Waarom vindt u het belangrijk lesstof online beschikbaar te stellen?

‘Ik vind dat je alles moet doen wat in je macht ligt om de studieprestaties te verbeteren. Dus zoveel mogelijk belemmeringen bij studenten wegnemen, ook financiële. Daarom wil ik hoogwaardig studiemateriaal bij voorkeur gratis aanbieden.

Ik ben nu bezig met een pathologiecursus voor de VU en de UvA, waarvoor ik van allerlei onderwijsinstellingen gratis materiaal heb verzameld en naar onderwerp heb ingedeeld. Studenten die zich in een onderwerp verder willen verdiepen, kunnen hier extra studiemateriaal vinden.

Ook werk ik, naar aanleiding van een boek dat ik met een collega schreef, aan de gratis toegankelijke website met gedigitaliseerde preparaten van moedervlekken en melanomen. Dat eerdere boek is weliswaar prachtig uitgegeven, maar het kost meer dan 300 euro. Dan bereik je heel veel mensen niet.

Op mijn website kun je honderden preparaten beoordelen alsof je er door een microscoop naar kijkt. Je kunt verschuiven, vergroten en verkleinen net als met Google Earth. In filmpjes leg ik uit waar je op moet letten om te bepalen of het weefsel kwaadaardig is. Doordat het gratis is, kunnen ook pathologen in landen met een beperkt budget ervan gebruik maken. Dankzij de VU-onderwijsprijs kan ik de ontwikkeling van deze website betalen.’

U bent vast een enthousiast aanhanger van open courseware.

‘Daar ben ik inderdaad een enorme voorstander van open beschikbaar materiaal. Het is een grote ontwikkeling en er is nu al ontzettend veel materiaal beschikbaar. Alle Nederlandse medische opleidingen stellen veel materiaal gratis beschikbaar via de website medischonderwijs.nl.

Het feit dat iedereen je materiaal kan zien, prikkelt docenten om de kwaliteit van hun eigen materiaal te verhogen. De docent die de stof het duidelijkst uitlegt, krijgt de meeste views. Waar het mij om gaat is dat zoveel mogelijk studenten toegang hebben tot de beste colleges die beschikbaar zijn. Zo kan er tussen onderwijsinstellingen een spel der krachten ontstaan waarin we dingen naar de gunst van de online student.

Uiteraard moet het van twee kanten komen. Studenten moeten geïnteresseerd zijn in online studiemateriaal - en dat zijn ze als ze merken dat het helpt om hun toetsen te halen - en docenten moeten bereid zijn het strijdtoneel te betreden. Het hoeven heus geen gelikte filmpjes te zijn.’

U zet zich enorm in zodat iedereen - ook niet-excellente studenten - optimaal kan presteren. Waarom doet u dat?

‘Van de groep die bij mij studeert, vind ik iedereen even belangrijk. Niet alleen de toppers maar ook de tobbers, de studenten die alles uit de kast moeten halen om net een voldoende te scoren.

Opmerkingen over de zesjescultuur in het hoger onderwijs vind ik veel te negatief; daarmee scheren we iedereen over één kam. Terwijl ook de middenmoter heel gemotiveerd kan zijn, krijgen momenteel vooral de toppers aandacht en prijzen van de instellingen.

Dat kan slecht uitpakken voor de motivatie van de rest van de groep. We moeten mensen waarderen naar hun kunnen. Het gaat niet alleen om de gele trui, het hele peloton is belangrijk. Tobstudenten, mensen die drie keer zakken voor een toets, hebben een reëel probleem en moeten geholpen worden.

Die moet je individueel benaderen. In een persoonlijk gesprek kom je erachter of ze op de goede manier studeren. Ik pleit ervoor dat we er alles aan doen om studieprestaties te verbeteren en alle studenten een optimale kans te bieden op succes.’

*) Wolter Mooi sprak in 2011 op TedX Maastricht