Krant moet oppassen voor Apple

Vorige week veroorzaakte Apple opschudding door software van Sony toegang tot de digitale winkel te weigeren. Sony had een app ontwikkeld om boeken te lezen, maar wilde de boeken zelf via een ander kanaal verkopen. Dat staat Apple niet toe. Wie een app om te lezen aanbiedt via zijn distributiekanaal, moet het leesvoer zelf ook via Apple verkopen.

Sony wil zich niet langer laten ringeloren door Apple en overweegt nu om ook met haar muziek en spellen uit iTunes te stappen teneinde de macht te breken. Dit is een boeiend en leerzaam signaal.

Eerder reageerden uitgevers al geschokt toen Apple aankondigde een commissie van 30 procent te bedingen voor kranten of tijdschriften die voor de iPad worden verkocht. Hans Nijenhuis, uitgever van NRC Handelsblad, klaagde daar in zijn eigen krant over: "Kan iemand mij uitleggen waarom wij 30 procent van elk verkocht abonnement aan Apple zouden moeten afdragen?"

Het is eenvoudig uit te leggen: omdat Apple het distributiekanaal heeft gecreëerd. Als eigenaar van het distributiekanaal kan en mag Apple voorwaarden stellen aan het gebruik daarvan. In de voorwaarden van Apple staat dan ook dat betaalsystemen buiten de eigen website voor de inhoud van apps niet toelaatbaar zijn.

Apple hoeft niemand toegang te verlenen tot zijn distributiekanaal en hanteert in de praktijk een stringent systeem voor het keuren en toelaten van apps. Daarbij geldt ook een inhoudelijke toets. Apple wil bijvoorbeeld niet dat porno via de iPad wordt aangeboden. Het Duitse tijdschrift Bild, bekend om het blote meisje op pagina 1, ontwikkelde een app waarmee het Bild-meisje zich uitkleedde. Voor Apple ging het te ver; het meisje houdt nu haar ondergoed aan.

De regels van Apple hebben in Nederland geleid tot Kamervragen. VVD-Kamerlid Afke Schaart vindt dat Apple zijn machtspositie misbruikt en heeft de minister van Justitie verzocht onderzoek te doen naar de mededingingsrechtelijke aspecten.

Juridisch is de opstelling van Apple echter volledig in de haak. Apple maakt geen misbruik van zijn machtspositie. Er zijn voor uitgevers voldoende andere mogelijkheden om hun tijdschriften en kranten digitaal ter beschikking te stellen aan het publiek. Het Europese Hof van Justitie constateerde in het verleden geen misbruik van de machtspositie toen een Oostenrijkse krantenuitgever een concurrent toegang tot zijn krantenbezorgsysteem weigerde.

Vier pagina's Volkskrant voor Apple

Niet zozeer het gedrag van Apple is opvallend, maar het gedrag van de uitgevers. Uitgevers hebben unaniem, zo lijkt het, de onvoorwaardelijke liefde verklaard aan Apple en zijn producten. Toen de iPad nog gelanceerd moest worden, maakte The New York Times al een app en een kranteneditie voor het apparaat.

De Volkskrant kwam met vier aparte pagina's om aan te kondigen dat de krant voortaan ook via de iPad beschikbaar was. Nrc.next gaf een iPad weg bij een tweejarig abonnement.

Uitgevers moeten zich niet overgeven aan een gesloten distributiesysteem dat inhoudelijke controle uit wil oefenen. Juist krantenuitgevers niet. In onze democratische samenleving zijn kranten te belangrijk om zich eenzijdige voorwaarden op te laten leggen door een softwarefabrikant. Het redactiestatuut, een heilig instrument in Nederland, waarborgt niet voor niets de onafhankelijkheid van de redactie ten opzichte van de directie.

Die onafhankelijkheid blijken kranten echter heel eenvoudig weg te willen geven aan Apple. Daar zou ENPA, de Europese koepelorganisatie voor dagbladuitgevers, zich zorgen om moeten maken.