Vroeger heette vreemdgaan nog gewoon vreemdgaan. Een affaire op kantoor, een nachtje in een Van der Valk of een creditcardafschrift dat net iets te veel vertelde. Het soort gedoe dat buren maandenlang van juice voorzag. Tegenwoordig hoeft je partner de deur niet meer uit om je te bedriegen: ze heeft genoeg aan een chatbot die haar dag ‘beter begrijpt’ dan jij ooit deed. Geen lippenstift op de kraag, geen onbekende parfumlucht – alleen een notificatie met een hartje.

Volgens een recente Amerikaanse studie vindt 61 procent van de singles in de VS dat sexting of verliefd worden op AI ‘gewoon’ overspel is. 29 procent vindt dat een romantische affaire met een AI-maatje al vreemdgaan is.

Niet ‘een beetje schimmig’, niet ‘grijs gebied’, maar ronduit vreemdgaan. En ergens snap ik dat wel. Hoe moet je concurreren met een algoritme dat altijd complimenten geeft, nooit hoofdpijn heeft en, misschien wel het belangrijkste, geen schoonouders meebrengt?

De evolutie van digitale verleiding leest als een menukaart van gemak. Eerst hadden we porno: de goedkope, eenzijdige uitlaatklep waar je je hooguit een beetje voor schaamde, maar die niemand serieus nam als bedreiging voor een huwelijk. Toen kwam OnlyFans: te vinden op de bankafschriften, maar verder even doorzichtig als een tikkie. Daarna veroverde de satisfyer miljoenen nachtkastjes. Dat apparaat gaf het mannelijke ego een gevoelige tik: plots was er geen foute openingszin, romantisch diner of houterige vrijpartij meer nodig.

Verraderlijker

En nu is er de chatbot, die nog een stap verder gaat. Die bedient niet het lichaam, maar het hoofd. Ze onthoudt je voorkeuren, kent je trauma’s en weet precies hoe ze je moet paaien. Waar de satisfyer nog draaide om een climax, biedt de chatbot iets verraderlijkers: emotionele bevestiging. Geen eindeloze discussies over geld, geen vermoeiend compromis, geen ruzie over het buitenzetten van de kliko – alleen eindeloze instemming.

Maar laten we eerlijk zijn: wie verlangt naar een partner die nooit nee zegt, verlangt in feite niet naar liefde, maar naar klantenservice.

Intimiteit zonder conflict is net zoiets als een voetbalwedstrijd zonder tegenstander: betekenisloos. De bot imiteert empathie, maar mist het enige dat een relatie echt interessant maakt: weerstand. Geen misverstanden, geen schaamte, geen eigen wil. Hooguit een echo van jezelf, verpakt in zoete notificaties. Wie verliefd wordt op zijn chatbot is vooral verliefd op zijn eigen monoloog.

Drive-through-intimiteit

Je kunt er schande van spreken, maar eigenlijk is dit gewoon de logische uitkomst van ons tijdperk. Relaties reduceren we al jaren tot transacties. We swipen, we filteren, we selecteren alsof we een nieuw paar sneakers bestellen. Dat we nu drive-through-intimiteit krijgen, verbaast eigenlijk niemand.

Mensen zijn immers lastig: ze hebben emoties, eisen aandacht, stellen grenzen. Een bot doet dat niet. Die lacht, luistert en vergeet nooit je verjaardag. Het is de perfecte partner voor wie menselijk contact te vermoeiend vindt.

Dat dit ons intiemste domein binnendringt, zegt meer over onszelf dan over technologie. Want laten we eerlijk zijn: als je relatie strandt op een chatbot, dan was de relatie waarschijnlijk al niet bestand tegen een buurman met een motor of een collega met blauwe ogen. AI is geen oorzaak, maar een excuus. Eentje die toevallig nooit nee zegt.

Natuurlijk, er zit ook iets tragisch in. We leven in een samenleving die schreeuwt om intimiteit, maar die steeds minder tijd maakt om intimiteit met elkaar op te bouwen. Werkstress, prestatiedruk en de permanente afleiding van onze schermen maken dat een echte relatie voor veel mensen voelt als een tweede baan. In die context is het niet zo gek dat een bot aantrekkelijk wordt. Voor wie allang murw is van het echte leven klinkt een chatbot die onbeperkt slijmt als luxe.

Gevaarlijk echt

Het probleem is alleen dat deze digitale affaires niet onschuldig blijven. Waar porno of OnlyFans duidelijk escapisme is, voelt een chatbotrelatie gevaarlijk echt. De jaloezie is reëel. Wie de chatgeschiedenis van zijn partner doorspit en daar ‘ik mis je als je offline bent’ tegenkomt, zal zich niet sussen met de gedachte dat het maar code is. Het voelt als bedrog, omdat het emotioneel ook bedrog ís.

Dus ja, de digitale minnaar of minnares is een serieuze concurrent. Maar laten we ophouden te doen alsof dit een Black Mirror-scenario is dat ons overkomt. Zie het niet als een existentiële bedreiging, maar als reality check. Als je partner liever met een bot praat dan met jou, dan ligt de storing waarschijnlijk dichter bij huis dan in Silicon Valley.

En voor wie zich nu zorgen maakt: het is simpel. Leer weer een normaal gesprek te voeren. Toon oprechte interesse. Vraag hoe iemands dag was, zonder ondertussen naar voetbal of TikTok te gluren. Het is niet eens zo moeilijk.

Want uiteindelijk kan geen enkele app tippen aan de rommelige, irritante, maar soms ook prachtige chaos die een echte relatie heet. Een partner die nooit tegenwerkt klinkt misschien ideaal voor de uitgebluste burger, maar is uiteindelijk geen partner – hooguit een spiegel. En wie zichzelf wil omhelzen, moet vooral zijn telefoon kussen.

*) Sander Duivestein werkt voor het VerkenningsInstituut Nieuwe Technologie van Sogeti en schreef een aantal belangwekkende boeken zoals Echt Nep. Een versie van deze opinie verscheen eerder bij de Volkskrant

**) Beeld: Renoir, lezend paar