“Ik ben uw arbeider; Ik ben uw dienaar”

Kraftwerk, 1978

Zoals de meeste vijftienjarigen vond ik in 1978 de muziek stom van Die Roboter van Kraftwerk (wikipedia) en schonk geen aandacht aan de tekst. En van Fritz Lang's vijftig jaar oudere film Metropolis (1927), met dystopische verbeelding van een vorige industriële revolutie had ik geen benul dat het een populair genre zou worden.

Toen de digitale industriële revolutie zich aankondigde, varieerde Kraftwerk op de verbeelding van Lang. Eén van de andere nummers op de langspeelplaat is ‘Metropolis’. En in ‘Die Mensch-Machine’ horen we dat Kraftwerk al zag aankomen dat we goed op weg zijn naar “Halb Wesen und über Ding”: half mens en voor de rest een machine.

Coderen met OpenAI

Chatten met AI komt in een versnelling nu Microsoft ChatGPT opwaardeert tot ‘New Bing Search’. Na wat testjes, bestudeerde ik de cursus 'large language model prompt engineering' op de website van All About AI, van webmaster Kristian die stelt dat machines “alle denkbare digitale content kunnen genereren, door te abstraheren van onderliggende patronen die geassocieerd zijn met de input”, inclusief het “snel en gemakkelijk” maken van websites.

Open AI maakte behalve ChatGPT ook de ‘programmeerrobot’ Codex. Gebruikers van GitHub Copilot, dat hierop is gebaseerd, kunnen “programmeer-suggesties krijgen, die overeenkomen met de context en stijl van hun projecten”. Voor webdevelopers houdt dit de belofte in dat vertrouwde programmeertools snel naar de kroon zullen worden gestoken; we hoeven aanstonds niet meer te tikken en klikken, maar zeggen gewoon welke functionaliteit, layout en webstandaarden we wensen.

Als dit waar is, zal Google nog een hele kluif krijgen aan de te verwachten stroom ‘output’, zoals de zoekresultaten van AI door technici worden genoemd. te weten een gigantische hoeveelheid te indexeren en op waarde te schatten nieuwe websites. Afgezien van de te verwachten tsunami van waarschijnlijke woorden, zal ook nog het synthetische kaf van het koren moeten worden gescheiden. Een strijd die te vergelijken is met die welke rond de eeuwwisseling werd geleverd tegen spamdexing, met onzichtbare metadata in webpagina’s zoekdiensten misleiden. (Zie m’n correspondentie met de Europese Commissie.)

Lopende band

In de geest van eerlijk delen hielp ik later (als webdeveloper en ‘neo-geo’ cartograaf) Github (software delen) en Codepen (websites mooier maken). Maar deze lopende banden waren al snel amper bij te benen en dienden vooral ‘big tech’ met efficientie, tempo en (steeds goedkopere) offshoring van softwareproductie.

Tegelijk ging er echter veel verloren. Collega’s spreek je, bijvoorbeeld niet meer in een kantine, maar hooguit nog via de chat of email; naast je eigen wasmand op zolder en allemaal in je eigen tijd. En wordt dat nog erger met AI-inzet?

“We zijn veel beter af met instrumenten dan met collega’s”, jubelde Daniel Dennett in 2017. Ondertussen zie ik echter meer en meer parallellen met de zware lichamelijke arbeid die eerdere industriële revoluties kenmerkte.

In Lang’s film kreeg de dochter van de fabrieksdirecteur honderd jaar geleden nog tranen in de ogen van het aanschouwen van het ploeteren in de ondergrondse fabriek. Maar voorlopig is de boodschap van digitale fitheid-coaches: “Zorg maar dat je het volhoudt”. Onze kwetsbare fysiologie wordt overgeleverd aan lopende AI-band.

De noodzaak van troep

Zeker nu Microsoft het ‘ethische team’ achter ChatGPT heeft ontslagen, zou ik AI-beleidsmakers op het hart willen drukken wat Daniel Ross hierover leert in On the necessity of rubbish, or, negantropy is love (08:00):ChatGPT is niets meer dan een “cut-up machine”. Met het geautomatiseerd verhakselen van sporen uit het verleden verdwijnt steeds meer diversiteit die nodig is voor het democratisch oplossen van problemen. Dus ga er niet voetstoots mee aan de slag “zonder ons af te vragen welke mogelijkheden met AI worden weggevaagd”.

All about AIpubliceert over generatieve AI  met een afbeelding van iemand in overhemd, met een punkerige helm op, vergezeld van de tekst “Hoe kun je een website maken met behulp van AI?”. Dat doet me denken aan de cyberpunk-fantasie brein in een vat. Dat idee, om alleen nog je hersens te conserveren (om aan een computer te koppelen) gaat zo mogelijk nog een stapje verder dan ‘gekweekte mensen in baarmoeder-capsules’ waarmee (in de filmserie ‘The Matrix’) elektriciteit wordt opgewekt. En van ‘brein in een helm’ , zoals websitebouwers op het plaatje worden voorgesteld, is het nog maar een kleine stap! Liever niet!

Daarom vraag ik mij af hoe het plaatje er over nog eens vijftig jaar uit zal zien (en met welke liedjes). Reeds lang voor de komst van AI-plaatjesmakers zoals Dall-E, Stable Diffusion en Midjourney gokten beeldende kunstenaars op Deviant Art al op allerlei androïde personages. En nu zien we dus hoe de AI-plaatjesmakers dit klakkeloos overnemen.

Een onvoorspelbare toekomst samen vormgeven lijkt mij veel leuker.