*) Dit artikel verscheen in 2017 grotendeels in het blad Broadcast Magazine op grond van langdurig onderzoek naar de curieuze handel en wandel van mediaondernemer Leo Houkamp. Het stuk eindigt met verklaringen van Houkamp en de ontmaskerde Business Awards organisatie. Houkamp vindt het verhaal eenzijdig, zo schrijft hij in een reactie aan he teinde. Zijn Business Award organisatie ontkent schuld maar is inmiddels door de rechter veroordeeld.

Leo Houkamp boekt succes en wil dat vieren, met de mensen om hem heen. Met glitter en een gulle lach. Want humor brengt hij mee. Dat heeft hij bewezen als Rotterdamse voetbaltrainer, politicus, bladenmaker, exploitant van een grote modewinkelketen en hotels, glamoureuze tv-producties en tenslotte een eigen Leo-borrel.

Weinig Rotterdamse ondernemers kunnen bogen op zo’n kleurrijk palet aan initiatieven. Voor plezier en resultaat, geld, roem, erkenning en de realisatie van zijn missie ‘om iedereen succesvoller te maken’. Die doelen heeft Leo Houkamp de afgelopen jaren voor ogen gehad met zijn ondernemingen. Hij was er dicht bij. Maar recent struikelde hij over zijn andere grote ambitie: rijk worden.

De Nationale Business Succes Awards (NBSA) werden gevloerd door het satirische tv-programma Rambam, waarop RTL prompt stopte met de uitzendingen, inclusief de grote finale. [Tegelijkertijd verscheen ander onderzoek over het bedrog met de Business Awards.]. Na zo’n klap lijkt het over en sluiten voor de stichting én voor de productiemaatschappij van Houkamp, die de exposureafspraken voor de verkiezing uitvoerde.

Maar Leo gaat links kopje onder en duikt rechts weer op met zijn kale kop, leert de geschiedenis. Want hoe leuk hij ook was als de typisch Rotterdamse Pietje Bell die altijd weer nieuwe wegen vond met originele bedrijven, hij is verstrikt geraakt in zijn zucht naar roem en geld.

Scorende speler

Leendert Houkamp (15 oktober 1952), Rotterdammer in hart en nieren, groeide op in een gezin met drie broers. Vader was theeproever, geen alledaags beroep. Broer Thijs was zijn beste maatje en zakenpartner, maar overleed in 2008 op 52-jarige leeftijd aan de gevolgen van aids, de grootste klap in Leo’s leven.

Houkamp krijgt in het Rotterdamse amateurvoetbal bekendheid als vaak scorende speler van Overmaas en Hion. Daarna wordt hij trainer bij onder meer clubs als Hion, Bolnes en Spartaan ’20, waar hij volgens krantenverslagen van destijds al grote ambities ten toon spreidt.

Houkamp is jong actief in media met piratenzender Lover TV. Deze illegale zender, maar ook die van andere piraten, zet hij ook in voor propaganda voor de politieke partij Lijst Houkamp. Die neemt deel aan de Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen van 1982 Linkse krant Het Vrije Volk beschuldigt Lijst Houkamp van ‘racistische en fascistische ideeën’ gezien haar streven naar ‘beperking van gastarbeiders’. Lijst Houkamp werkt samen met Joop Zwart, destijds een bekende extreemrechtse activist. Voor de Raad van State gaf broer Thijs Houkamp later toe een handtekening vervalst te hebben voor kandidaatstelling. Boefjes, maar het verkiezingsresultaat was geen reden tot proosten: 216 stemmen.

Zwart was ook Houkamps partner bij de Rotterdamse krant ‘Beeld op zondag’ die na vier uitgaven in 1983  in grote problemen komt vanwege onbetaalde rekeningen. ‘List en bedrog begeleiden de verschijning van het eerste Rotterdamse zondagsblad. Drukkers, adverteerders, verspreiders, advertentieverkopers, schrijvende medewerkers én lezers voelen zich misbruikt door de initiatiefnemers. Over en weer is gedreigd met rechtszaken’, aldus Het Vrije Volk. Dat wellicht niet objectief oordeelt want Houkamp kan een concurrent worden van deze krant.

In die tijd gaat Houkamp ook door het leven als ‘popjournalist’ en ‘modeadviseur’. Samen met zijn broer bouwt hij de kledingketen The Box Fashion op vanuit Rotterdam. Leo doet de zaken, Thijs de mode. De expansie verloopt voorspoedig, naar 30 winkels in 1996. De Rotterdamse firma opereert onder de namen The Box, (New) Dodgers, Seen in Vogue en groothandel Extase.

Dan kruist een Zwitserse investeerder hun pad. Samenwerking leidt tot een bod op The Box Fashion. De broers weigeren het. ‘Dat is de grootste fout in mijn leven geweest’, merkt Houkamp later op tegen intimi.

Na zijn avontuur met piraat Lover TV ziet Houkamp in 2002 kans om zijn fascinatie voor omroep weer op te pakken. Hij krijgt toestemming van het Commissariaat voor de Media om te beginnen met ‘Commerciële Televisie Rotterdam’. Hij haakt aan bij de Stichting Rotterdam TV –later OpenRotterdam – met een programma vanuit zijn Hotel Grand Central aan de Kruiskade. Maar de commerciële opzet past niet bij het publieke initiatief.

RNN7 comerciële tv

Houkamp ziet zijn kans schoon om door te gaan met commerciële regionale televisie. Nadat hij kabelaar UPC (Ziggo) en de Programmaraad Rotterdam overtuigt van de noodzaak van een eigen kanaal, weet hij de eerste commerciële regionale tv-zender van Nederland op te zetten. Het gedurfde initiatief Regio Nieuws Netwerk (RNN) bereikt alle huishoudens in de Rijnmond. De 7 wordt toegevoegd en dat leidt tot een conflict met RTL vanwege RTL7.

Hier heerst de aanstekelijke chaos van de startup; de burelen zijn nog niet ingericht en enkele maanden uitstel van de eerste uitzending is onontkoombaar. Houkamp gaat aan de slag met onder anderen de jonge Garrelt Schuil, het vriendje van zijn dochter Brigitta. RNN moet zonder de 18 miljoen subsidie die RTV Rijnmond ontvangt de concurrentie aangaan met dit ‘linkse subsidiekonijn’.

Houkamp bluft zich bij aanvang al groter dan hij is en zal dat vijf jaar blijven doen, ondertussen voortdurend pogend buiten de regio Rotterdam te expanderen. Bij de Amsterdamse zender AT5, waarmee hij wil samenwerken, krijgt hij het deksel op de neus. Zijn Noordhollands Nieuws Netwerk (NNN) komt niet van de grond. Houkamp beweert dat Erik de Vlieger met hem een krant RNN Nieuws wil uitgeven, maar De Vlieger laat in het AD optekenen: ‘Ik vind dat niks.’

Adverteerders die Houkamp noemt zeggen van niets te weten. Direct waren er al problemen. De samenwerking met advertentieblad Winkelnieuws van Roshan Warjavand loopt mis wegens niet nakomen van afspraken, zegt hij in een kritisch vraaggesprek. Nooit meer wil Warjavand zaken doen met Houkamp.

John de Wolf en Robert Schoemacher

RNN7 maakt low budget programma’s: show-, lifestyle- en financieel nieuws waar omheen sponsorpakketten te koop zijn van 3.000 tot 4.000 euro. Bedrijven krijgen een groeiend aantal kijkers aangeboden, plus de productie van een video voor het eigen bedrijf. Met drie sponsors per uitzending lopen de inkomsten snel op.

Na een paar jaar is het succes compleet met, aldus althans Houkamp zelf, 'honderdduizenden kijkers' in de Rijnmond en de gewonnen slag met RTV Rijnmond. Programma’s met voormalig Feyenoorder John de Wolf en cosmetisch arts Robert Schoemacher doen het goed en sponsors happen toe. Ander paradepaardje is Trends & Lifestyle, dat later als LifeStyle Experience een van de melkkoeien op RTL zal worden.

Houkamp heeft een fijne neus voor BN’ers die afzakken tot de B- of C-status. Tientallen vinden dankbaar emplooi in de sponsorprogramma’s van RNN: Viola Holt, Chimène van Oosterhout, Dirk Zeelenberg, Valerie Zwikker, Edvard Niessing. De laatste beschuldigt Houkamp echter van wanbetaling. Frits Bom wil De Vakantieman op RNN7 nieuw leven inblazen, maar trekt na één dag zijn conclusie na een conflict met een beginnend producent.

Belastingontduiking

RNN7 komt ook regelmatig zelf in het nieuws, zoals met de verontwaardiging van Stichting KiKa omdat de zender met een pornoster geld inzamelt voor dit goede doel. Ook wordt gesproken van ‘kijkersbedrog’ – toen al – in een scripted reality tv-programma; deelnemers die op straat moeten zien te overleven, sliepen in hotel Central van Houkamp. De beoogde 360.000 euro opbrengst voor KiKa wordt uiteindelijk 15.000 euro.

Zijn beste maatje van toen schetst een ‘love and hate’ verhouding: ‘Te gierig om een kabeltje voor een camera van een stagiair aan te schaffen. Maar was je uitverkoren om mee uit te gaan, dan leerde je Leo kennen als de flamboyante penningmeester: gezellig en vrijgevig. Op de werkvloer altijd op de dubbeltjes, maar met biljetten strooiend in Club Hugh in het Hilton of 1Nul8 op de Meent. Ten voeten uit de gecompliceerde persoonlijkheid Leo Houkamp.’

Vanwege het moeilijke, pionierende businessmodel en het ontbreken van subsidie, zijn problemen met geld en afspraken steeds meer de cultuur bij RNN7. Aan de ene kant houdt Houkamp sponsors hard aan de contracten, maar hij blijft naar eigen zeggen zitten met meer dan 1 miljoen aan niet betalende debiteuren.

Mede door de liquiditeitsdruk en een verschil van mening met de fiscus over BTW komt RNN in de moeilijkheden. Houkamp houdt zijn poot stijf hetgeen hem een groot conflict met de Belastingdienst oplevert. Houkamp wordt als baas van RNN aangehouden op verdenking van belastingontduiking en in december 2007 veroordeeld tot 240 uur werkstraf plus een voorwaardelijke gevangenisstraf van een half jaar.

Dat is niet de enige opvallende link met de fiscus. De naam van broer Thijs Houkamp komt voor in de OffshoreLeaks papieren van verdachte belastingconstructies. Thijs Houkamp was directeur van Leisure Club Asia Co. Ltd., gevestigd op de Britse Maagdeneilanden Dit bedrijf is in oktober 2001 opgezet door de Thaise vestiging van MossackFonseca, de spil in de onthullingen over constructies om op grote schaal belastingen te ontduiken.

Leisure Club Asia is daarna overgedragen aan Portcullis Trustnet, dat eveneens een specialist was in het ontwijken en ontduiken van belastingen. In 2008 overleed Thijs Houkamp aan de gevolgen van aids en Leisure Club Asia Co. Ltd is opgeheven. Er is geen aanwijzing boven water gekomen dat het bedrijf daadwerkelijk belastingen ontdoken of ontweken heeft. Leo Houkamp zegt er niets mee te maken te hebben.

Entiteiten van Houkamp staan niet altijd op zijn naam. Sinds begin 2017 was Jos van Esch, belastingadviseur in Rotterdam, bestuurder van NBSA. Hij was met zijn bedrijf HvE Beheer ook ‘enig aandeelhouder’ van TV Media Partners sinds de oprichting in 2011. Houkamp was dus later op papier niet zelf de eigenaar van het productiebedrijf.

Vanuit HvE Beheer is ook Stichting Belgium Business Succes Award Instituut opgericht. En TV Media Partners registreerde het domein SuccesAward.be. Een website is er nog niet, ook geen Belgisch tv-programma.

In 2011 verkocht Houkamp het 64 kamers tellende hotel Grand Central aan de Kruiskade aan Van Herk Groep. Houkamp blijft exploitant, net als van drie andere hotels waarvan twee in Azië. Er kwam een plan voor grote uitbreiding in het nieuws. Houkamp is het daar niet mee eens en beweert het hotel te willen kopen.

Uurtje Ondeugend

Houkamp is ten tijde van zijn veroordeling net ambitieus bezig om zijn tv-imperium uit te breiden, met kabeldekking in Zeeland, Noord-Holland, Flevoland en de Haagse regio. RNN wil immers landelijk worden. Echter, @Home, Casema en Multikabel (later samen Ziggo) besluiten om RNN niet te blijven doorgeven in hun standaardpakket en de zender niet meer te betalen.

RNN7 verliest een kort geding tegen de kabelaars om zowel distributie in het standaardpakket af te dwingen als betaling van 15 cent per kabelabonnee. Dat is te veel gevraagd. In het vonnis wordt ook gemeld dat hij de commerciële aard van programma’s verzweeg en de rekeningen van de kabelaars veel te laat betaalde.

Het mag allemaal niet meer baten voor RNN7, met dan zeventig werknemers en vijftig stagiaires in los/vaste dienst een fors mediabedrijf. De inkomsten dalen snel. De hoge aspiraties, een volwaardige nieuwszender worden, lopen na vijf jaar stuk. Opgeven komt in het woordenboek van Houkamp echter niet voor. Hij neemt in augustus 2007 zijn toevlucht tot seks om RNN financieel te redden, en personeel niet op straat te hoeven zetten: Uurtje Ondeugend met Kim Holland.

Het wordt met een geclaimde '300.000 kijkers' per dagelijkse aflevering de kijkcijferhit van RNN7. In januari 2008 moet het echter ophouden, op last van UPC, die bij een ‘nieuwszender’ geen seks wil verkopen. In juni zet UPC de zender op zwart vanwege de geldproblemen. Na nog meer problemen met de fiscus gaat RNN Exploitatie BV in november 2008 bankroet. Houkamp zegt dat restanten overgaan naar ‘een groep Haagse investeerders’. Daar is niets meer van gehoord.

Succes en overmoed

Naaste medewerkers uit die tijd houden behalve herinneringen aan geweldige jaren ook een vervelende nasmaak over aan het werken met Leo Houkamp. Die gaat na RNN7 echter niet bij de pakken neer gaat zitten. Niemand kan beter nieuwe klanten werven dan Houkamp met zijn verkoopteam. Hij is de koning van de sponsorwerving.

Zo maakt hij met zijn productiebedrijf TV Media Partners, de voorzetting van RNN7, wederom een succes van nieuwe producties voor RTL en SBS. Kroon op dit werk wordt zijn programma De Succesfactor, waaruit ook de Business Succes Awards ontstaan. Klein begonnen in 2011 als een prijs voor excellente bedrijven in hun branche, wordt de formats gebaseerd op kennisdelen en stimuleren van succes in 2013 ondergebracht in een stichting ‘Nationale Business Succes Award Instituut’ of NBSA met als doel het ‘versterken van mensen en organisaties op hun weg naar succes’.

Wat het hoge rendement natuurlijk niet in de weg staat. Voor de editie 2016/2017 komt de prijs voor het mediapakket op 12.750 euro, wat ‘recht’ geeft op een bedrijfsfilm met aandacht in tv-programma’s, radiospots, advertenties in gedrukte media en online. En uiteraard alleen voor de exclusieve branchewinnaars.

Dat zijn er nogal wat: 300 volgens het Business Succes Award Institute op de website, maar in werkelijkheid al bijna het dubbele. Dat is kassa. De ondernemersprijs groeit en kent jaarlijks talloze ‘winnaars’ in opgetuigde categorieën.

Plus ook overall winnaars, gekozen door een jury van bestuurders en hoogleraren van naam in een speciale tv-uitzending met veel – betalend - publiek. Alles op het oog keurig geregeld met een notaris. Begin 2016 reikt Jan Peter Balkenende de hoofdprijzen uit.

Als hij stopt, blijft Houkamp zijn beeltenis gebruiken in vele uitingen, suggererend dat de ex-premier ook de komende editie van de partij is. Een teken van de overmoed die doorgaans de val voorafgaat.

'Tevreden deelnemers'

Want Houkamp krijgt meer en meer waarschuwende signalen uit de markt: van deelnemende bedrijven die zich gefopt voelen tot de Kamer van Koophandel die vele genoemde branches niet kent. Maar bedrijven happen toe vanwege de goede publiciteit en ijdelheid in dit zelffelicitatiecircuit waarin ze ze zich graag als 'winnaar'presenteren op hun website.

Leo en de stichting pogen hun circus steeds professioneler uit te voeren, inclusief klanttevredenheidsonderzoeken, om duurzaam geld te verdienen en er tot in lengte van jaren mee te kunnen scoren; de plannen voor uitbreiding naar België en Duitsland liggen al klaar.

Houkamp: ‘Het feit dat 88 procent van de deelnemers tevreden is en ruim 140 deelnemers een positieve testimonial willen laten opnemen in 2016, versterkt de impressie dat de awardverkiezing een gewaardeerde bijdrage is aan het succes van de deelnemers en ook in andere landen kan worden uitgevoerd. En klachten, die horen bij een organisatie en zijn er om praktisch opgelost te worden.’

Eind 2016 gaan verschillende journalisten eens na hoe het zit met al die advertentiepagina’s in hun bladen (Elsevier) en kranten (AD, FD) van het NBSA met winnaars in talloze branches met curieuze namen en winnaars.

Rambam van BNNvara doet dat voor een tv-uitzending en slaagt erin een branchenominatie te scoren en daarmee het hele Business Succes Award fenomeen in één keer als een kaartenhuis te laten instorten. De klappen van de ontmaskering worden aanvankelijk opgevangen door boegbeeld en presentator Bert Kuizenga en de secretaris van het NBSA-instituut Robert Zwaan, maar er is geen redden meer aan.

De keizerlijke glans van succes

De reactie van NBSA is verongelijkt. Rambam zat helemaal fout. In een nog steeds openbare faq neemt de NBSA het niet zo nauw met de feiten: ‘Onze organisatie is nog nooit in een juridische procedure betrokken geweest. Met de enkele bedrijven die spijt had van hun deelname hebben we altijd in goed overleg een regeling getroffen.’ Ofschoon de rechter inmiddels het instituut heeft veroordeeld in een zaak met zo’n honderd klagende bedrijven.

Als iedereen ziet dat Houkamp zonder kleren gaat, blijft de keizer parmantig doorstappen. Hij is vaak afgeschilderd als succesvol zakenman, niet in de laatste plaats door een eigenhandig geschetst beeld. Leo schrijft en publiceert in eigen beheer twee boeken, die gratis worden verspreid, waaronder Succes binnen handbereik. Daarin portretjes van Nederlanders die zijn pad kruisten en het ook zo met zichzelf getroffen hebben, zoals Ruud Gullit, Jan des Bouvrie en Hans Wiegel.

De promotie luidt: ‘Succes maakt ons gelukkig. Succes geeft ons leven glans. We willen allemaal succes. Maar wat is succes voor jou? En hoe krijg jij het?’ Ook produceert Houkamp een tv-serie Succes in 7 stappen en de Nationale Succes Quiz.

Maar hoe jaagt Leo Houkamp zelf succes en geluk na? Op LinkedIn ontbreekt het zakelijk verleden. Dat is kleurrijk en niet enkel in positieve zin, zoals geschetst. Hij heeft ondertussen een geweldige combinatie van exploitatie en het middelpunt zijn weten te vinden. Zijn jongste loot is Leo’s Borrel voor ‘trendy 30-plussers, leuke, mooie en gezellige mensen’ die betalen voor deelname aan ‘hét exclusieve high-class event in Rotterdam’ in Club Villa Thalia.

Arbeidsethos

Medestanders van weleer hebben, behalve werkplezier, ook veel goeds opgepikt. Zoals Leo’s enorme arbeidsethos. Nooit maakten zij iemand mee die zo hard en gedegen werkt als hij. Vroeg opstaan, mediteren, de dag plannen met een to do lijst met tientallen punten met z’n priegelige handschrift. Elke dag weer van vroeg tot heel laat.

Een Rotterdammer pur sang die met don’t tell, but show zijn omgeving laat zien hoe je zaken voortvarend aanpakt. Velen zijn dankbaar voor die lessen. Dat ethos houdt hem ook buiten het criminele circuit, dat zich wel aangetrokken voelt tot de glitter die Houkamp opbouwt en wil uitstralen.

Bij de opening van zijn tv-studio aan het Schouwburgplein in Rotterdam zijn ze er ook, de harde jongens, maar hij valt niet voor hun verleidingen. Houkamp drinkt zelden of nooit, rookte en snoof nimmer. Een echte gezondheidsfanaat, altijd sporten met een ‘krankzinnige hang naar jeugdigheid’ zoals zijn ex-vrienden meemaakten. Hij stoelt er ook een tv-programma op: Altijd Jong, waarin alles, van cosmetica tot yoga, voorbij komt. Als het maar sponsors trekt.

Leo houdt een leven lang al van feestjes en etentjes, niet zelden op jacht naar aantrekkelijke, jongere vriendinnen. Had Leo zijn jachttrofee eenmaal veroverd dan werd hij soms bevangen door ziekelijke jaloezie.

In de jacht op geld en roem ging hij gemeen spelen niet uit de weg, met een perfect gevoel voor de zwakheden van medespelers die gevoelig zijn voor zijn kracht en macht van de tv-attractie en niet of te laat terug durven slaan als dat nodig is.

Een langjarige beste vriend van weleer: ‘Een fascinerende en intrigerende persoonlijkheid. Zo jammer dat het gepaard is gegaan met onenigheid, rottigheid en vooral oneerlijkheid…‘

Reactie Leo Houkamp

Gedurende de totstandkoming van dit artikel was er intensief contact met Houkamp en zijn adviseur. In tegenstelling tot de meeste zakenmensen die onderwerp van onderzoek worden, bleef Houkamp netjes en sportief en weersprak de vele op harde bronnen gebaseerde feiten en de schaarse anonieme citaten niet. Zo gebruikte hij geen enkele juridische dreiging, een verleiding die weinig mensen met geld die ongewenst in de media komen, kunnen weerstaan. Daar hoort bij, noblesse oblige, dat we dan zijn pittige weerwoord inclusief beschuldiging publiceren:

‘In je huidige conceptartikel - een karakterschets/portret met een negatief zakelijk profiel - wordt een veelheid aan kwalificaties en omschrijvingen over mij als mens en ondernemer geponeerd. Ik ervaar dat dit vooral plaatsvindt op basis van anonieme bronnen (in de vorm van verschillende citaten), tendentieuze suggesties en retorische verbindingen. Je zult begrijpen dat ik geen reden zie om op alle suggestieve opmerkingen voortkomende uit anonieme bronnen of jouw pen te reageren. Zo is er ook geen reden om te reageren op je uitlatingen over rechtspersonen waarvan ik geen bestuurder ben, of ben geweest. De impressie voor de lezer van je verslag komt er vooral op neer dat je mij stigmatiseert. Daartoe stapel je zaken uit het verleden – zelfs als die onjuist zijn of mij niet betreffen, maar derden – met onwelwillende beweringen van derden en versterkende tussenzinnen.

Net als elke ondernemer of bestuurder ben ik in mijn 40 jaar als entrepreneur regelmatig tegen conflicten aangelopen: relationele, financiële of juridische. Met werknemers, opdrachtgevers, samenwerkingspartners, compagnons, toeleveranciers of overheden.

Natuurlijk kunnen die leiden tot gevoelens van onvrede, zo werkt dat. Ik ben geen calvinist noch hedonist, maar ondernemer pur sang met een trackrecord van meerdere ondernemingen en activiteiten in de afgelopen 40 jaar, waarmee meer dan duizend werknemers de kans hebben gekregen om zichzelf te ontwikkelen als professional en hun geld te verdienen. Mijn keuze voor het ondernemen, het manifesteren van werkgelegenheid en de kansen de ik heb geboden aan mensen om zich verder te ontwikkelen, daar kijk ik met veel genoegen op terug.’