Wederom was het zover in de Volkskrant van woensdag 19 april 2017, in een lijvig artikel over digitale seks:

‘De Canadese wetenschapsjournalist Patchen Barss schreef al in 2010 in zijn boek The Erotic Engine dat pornografie een drijfveer is voor technologische ontwikkeling. Barss: 'In de seksindustrie gaan miljarden om. Hierdoor beschikken bedrijven in deze industrie over de middelen met nieuwe technologieën te experimenteren. Dit begon al bij de videoband: in de jaren zeventig ging de strijd tussen Betamax en VHS. Betamax was van betere kwaliteit, maar kon slechts een half uur opnemen - tegenover de drie uur van VHS. Het laatste systeem leende zich dus meer om langere pornofilms mee op te nemen van tv. Porno veroorzaakte zo de ondergang van Betamax.'

Concurrent NRC deed een factcheck op de stelling: ‘Porno veroorzaakte de ondergang van Betamax’. De krant grijpt terug op het boek van Barss, om de de tussenstappen van de auteur te noemen: ‘Betamax was van betere kwaliteit, maar kon slechts een half uur opnemen – tegenover de drie uur van VHS.’ Om die reden, zegt Barss, leenden de banden van JVC zich dus beter om ‘langere pornofilms mee op te nemen van tv’. Daarmee komt Barss tot de conclusie dat porno zo de ondergang van Betamax veroorzaakte.

NRC toont aan dat de redenering niet deugt. De eerste VHS-banden (1976) konden 120 minuten opnemen, de eerste Betamax-banden (1975) aanvankelijk 60 minuten opnemen en V2000, ook van Philips (1979) met acht uur opname.

Was dat doorslaggevend? Wellicht, want speelfilms en voetbalwedstrijden krijg je niet in 60 minuten, met porno kun je wel klaarkomen in een uurtje. Volgens Bas Agterberg van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid was de open standaard van VHS (Video Home System) de belangrijkste oorzaak van de winst op Betamax dat louter door Sony en Philips werd ondersteund. Veel meer merken kosten voor VHS, dat meer verbreid werd en dus goedkoper.

Porno als oorzaak van de ondergang van Betamax is eerder weersproken, bijvoorbeeld op KnowledgeNuts. Daar is ook  te lezen dat Philips op de Noord-Amerikaanse markt zelf ook voor VHS koos. Er staat ook dat opnameduur een rol speelde, die was bij Betamax ‘slechts twee uur’.

Inderdaad weigerde Sony de Betamax aan pornoproducenten, maar er is geen bewijs dat dit doorslaggevend was. Maar bovenal telde de prijs: 300 dollar voor een VHS-recorder versus 1.000 dollar voor een Betamax-recorder.

Echter, Joseph Kaminsky vertelt dat porno wel degelijk een rol speelde: ruim de helft van de verkochte voorbespeelde banden in de jaren tachtig betrof pornofilms. Kaminsky toont ook nog een advertentie voor de Betamax – die hij zelf bezat, en een aardig filmpje waarop de superieure kwaliteit van Betamax wordt gepropageerd.

De uitgave Skeptics heeft een leuk artikel over de kwestie met citaten uit zelfs BusinessWeek en Wired waarin porno wordt genoemd als oorzaak van het verlies van Betamax. Hij verwijst naar een academische studie waarin marketing als oorzaak wordt genoemd. Trouwens, in dit verhaal wordt ook ontkend dat Betamax kwaliteit superieur was.

Wie het nog eens helemaal wil uitzoeken kan z’n lol op met deze enorme literatuurlijst over Betamax, ofschoon ook Wikipedia de strijd samenvat. De ondergang van Betamax maakt ook deel uit van het boek Famous Fables of Economics: Myths of Market Failures.

We vroegen het aan Jak Boumans, die digitale archeologie bedrijft voor ondermeer een museum in Almere. Hij antwoordt op een vraag:

‘Ja, de strijd tussen Betamax en VHS blijft terugkomen. En die pornokwestie ook. Volgens mij was het niet de duur van de banden, maar de prijs. Betamax was wel super qua beeld, maar duur. VHS was duidelijk mindere kwaliteit qua beeld en goedkoper qua band én apparaat. Dat dit porno-opnames en - uitwisseling uitlokte is niet verwonderlijk.’