Gelijk halen met zo’n 120 procedures

De term staat voor een ongebreidelde procedeerzucht. Van de perioden van Niks/Nyks bij Holborn, Ahold en VNU zijn geen rechtszaken bekend. Vervolgens wist Nyks in de VS de gang naar de rechter te vinden met zijn beleggingsbedrijf Avacus waarbij de omstreden ICT-ondernemer van destijds, Jan Kuijten, betrokken was.

Een poging om het persagentschap UPI over te nemen stuitte op tegenwerking maar een rechtszaak bracht een schikking met een flinke som geld voor Avacus. Daarover veel meer in het artikel over het Amerikaanse verleden van Nyks als belegger.

In een bijlage is een opsomming gemaakt van veel van de procedures die Pretium heeft gevoerd bij rechtbanken – waaronder het zakelijke College van Beroep –  bij de Raad voor de Journalistiek en de Reclame Code Commissie. Het waren hoofdzakelijk zakelijke geschillen met KPN, toezichthouders op de telecommarkt, omroepen en kranten(uitgevers).

Moedige consument en laffe geschillencommissie

Opvallend weinig zaken van klagende klanten komen naar voren. Een man die een rechtszaak won van Pretium, Gert van der Kraats, heeft een uitgebreide website gevuld met Pretium. Een tweede klant die Pretium openlijk bestreed, moest juist op last van de rechter zijn strijd goeddeels staken.

In onderstaande opsomming en bijgaand uitgebreid overzicht van zaken ontbreekt de Geschillencommissie Telecommunicatiediensten. Deze verschaft geen openheid over de inhoud van de klachten over Pretium, noch over aantallen, aard en uitkomsten. Dat is betreurenswaardig want daar worden consumentenkwesties behandeld.

Pretium kon in de verzamelde zaken - geen uitputtende opsomming – bij ruim een derde gedeelte winst noteren, 63 keer verlies - waaronder zware nederlagen bij de Hoge Raad en Ondernemingskamer - en acht keer een ‘gelijkspel’: winst en verlies.

Het zijn in totaal 126 te achterhalen disputen (stand 3 februari 2018). Dat is veel voor een relatief klein Nederlands bedrijf. Een telfout is niet uitgesloten. Ook zijn er procedures niet openbaar, in elk geval die voor de Geschillencommissie.

Bij de Hoge Raad verloor Pretium veruit het grootste deel van de zaken en dat telt het zwaarst. Pretium en Bird & Bird beten voor de hoogste rechter in het stof tegen Tros Radar (2x), Vara (2x) en KPN en wonnen een andere zaak tegen KPN. De Hoge Raad bekrachtigde bovendien vonnissen van de Ondernemingskamer aangaande bedrijven van Hans Nyks.

Naarmate de jaren vorderden kreeg Nyks met zijn bedrijven vaker verlies te slikken. Zoals recent voor de Ondernemingskamer die hem zelf schorste bij zijn eigen bedrijf; een unicum in Nederland.

Amerikaanse houding

Zoveel zaken verliezen komt hard aan. Immers, diverse geïnterviewden noemden het voeren van strijd, met rechtszaken als belangrijkste middel, een persoonlijke kwestie van Hans Nyks. Hij houdt zich volgens hen zelf intensief bezig met formuleringen van dagvaardingen, in nauwe samenspraak met Bird & Bird en vooral bazin Marjolein Geus. Die behalve inhoudelijk daar ook een groot financieel belang heeft.

Sommige medewerkers kregen een punthoofd van de procedeerzucht van Nyks. Een ex-financieel manager: ‘Om het minste of geringste werd er een rechtszaak gevoerd. Soms voorafgegaan door een grote krantenadvertentie. Daar ging erg veel geld in zitten. Kassa, Radar, kranten, het maakte niet uit, hij daagde ze voor de rechtbank. Eén keer zat Nyks ineens zelf bij Radar. Ik heb me daar hogelijk over verbaasd. Het is ook bij die ene keer gebleven. Kennelijk beviel het niet zo goed.’

Een andere ex-financieel manager, Koert Klerk, zag tot zijn spijt ook sloten geld naar Bird & Bird vloeien: ‘Ook zakelijke relaties kregen met die vechtlust te maken. Kreeg hij z’n gelijk niet, dan volgde er een proces. De man is verslaafd aan procederen. Vermoedelijk overgebleven uit zijn Amerikaanse tijd.’

Nyks heeft inderdaad in Amerika geprocedeerd, bij een overnamepoging van een, destijds aanzienlijk persbureau, UPI. Die via een schikking gewonnen zaak van aandeelhouders heeft hem – zie het betreffende artikel – wellicht al genoeg geld opgeleverd om zijn procedeerhobby hier te lande te kunnen bekostigen.

Een manager, die twee keer voor Pretium werkte, heeft zijn baas eens gevraagd waarom hij zo veelvuldig procedeerde. ‘Nyks zei dat hij voldoende had gepresteerd en verdiend in zijn leven om het geld te besteden zoals hij nodig vond. Dat gold voor het aantrekken van personeel, maar ook voor zijn gelijk halen. Als Hans vindt dat hij gelijk heeft dan spendeert hij liever tienduizend euro aan een rechtszaak dan duizend euro aan een schikking.

Dat is bewonderenswaardig, maar ook om gek van te worden. Hij bereidt die procedures uiterst grondig voor, is heel gedetailleerd met de argumentatie in de weer.’

Een ex-controller over de voorbereiding van een rechtszaak: ‘M'n kamer is eens een paar weken in beslag genomen om videobeelden te bekijken. Die had Pretium laten maken bij callcenters, bedoeld voor Radar. Er werd nauwkeurig opgeschreven welke beelden wel en niet geschikt waren om aan te tonen dat er volgens de regels werd gewerkt.’

Kicken en kapotmaken

‘Meestal had hij gelijk, maar hij dacht altijd gelijk te kunnen afdwingen. Niet goedschiks, dan kwaadschiks. Vandaar die talloze rechtszaken’, bekritiseert de man die jarenlang met Hans Nyks nauw samenwerkte aan advertenties.

Een medewerkster met positieve ervaringen bij Pretium: ‘Toen ik er werkte waren er al veel rechtszaken. Hij genoot ervan. Het leek zijn grote hobby om te procederen. Niets liever vocht hij dan tegen KPN. En hij kickte op die paginagrote advertenties in De Telegraaf.’

Ze kon er uiteindelijk niet meer om lachen, en al helemaal niet om de voortdurende dreiging met rechtszaken, en het doel ervan. Zeker toen hij het middel ook tegen eigen personeel ging inzetten: ‘Hij heeft enkele keren mensen echt volledig kapot proberen te maken, ook met rechtszaken.’

Zo belandde een manager van Versatel die bij Pretium de telecomtechniek ging leiden aan het eind van de verbintenis met Nyks voor de rechter. Voor dit artikel is deze persoon benaderd. Hij werkte inmiddels bij Vodafone in een managementpositie en wilde er voor dit artikel niets meer over zeggen. Volgens enkele ex-collega’s won hij zijn zaak uiteindelijk, na een poging tot beslaglegging via advocatenkantoor Bird & Bird. Maar dat kostte een hoop ellende, wellicht de bedoeling van de sarrende Nyks.

Veel geld

In de Tweede Kamer is enkele malen betoogd dat Pretium haar advocaat heel rijk heeft gemaakt. Onbekend is hoeveel geld het procederen Pretium en haar eigenaar heeft gekost. Ik beschik niet over de boeken van Pretium, noch over die van advocatenkantoor Bird & Bird, waar de kassa veelvuldig rinkelde als gevolg van de procedeerdrift van Pretium.

Rechtszaken voeren is, behalve een dure hobby, ook onderdeel van de bedrijfsvoering. Puur op basis van economische afwegingen. Onheus geachte beweringen van concurrenten, toezichthouders of in de media gaan ten koste van de omzet van Pretium Telecom. Als een rechtsgang meer oplevert dan hij kost (zeg: 20.000 tot 50.000 euro) dan is hij rendabel.

Dat geldt zeker voor de zaken tegen KPN. Pretium heeft in de felle concurrentiestrijd in telefonie moeten knokken tegen KPN’s machtsmisbruik. Hier was Pretium veelal de ‘onderliggende partij’. Nyks betaalde uit ‘eigen zak’, de rekening van Pretium. KPN procedeert met de duurste advocaten en geen werknemer voelt er iets van.

Slappe houding

Er waren veel zaken voor het College van Beroep voor het Bedrijfsleven, maar daar draait het veelal om saaie zakelijke telecomkwesties. Meestal bonje tussen de toezichthouder op de telecommarkt (voorheen Opta, nu ACM), de dominante aanbieder KPN en concurrenten, zoals Pretium. KPN stapt bij het minste of geringste nadeel in een oordeel van de toezichthouder al naar dit College en heeft diepe zakken.

Andersom is het bij de geschillencommissie telecommunicatie waar consumenten het tegen het bedrijf Pretium moesten opnemen. Deze commissie geeft geen inzicht in zaken per bedrijf, dus ook niet over de klachten inzake Pretium en Privilege.

Klagers hadden het er zwaar, bleek uit verslagen van de Tweede Kamer. Pretium dreigde klagers die wonnen voor de rechter te slepen, hoe oud ze ook waren. Dat bezorgde de oudjes ‘slapeloze nachten’, zo werd in de Tweede Kamer gezegd.

Klagende consumenten bij de Reclame Code Commissie (RCC) haalden vrijwel allen bakzeil. Ze hadden geen opname van het telefoongesprek waarin ze benadeeld of bedrogen zouden zijn en zodoende ontbrak het harde bewijs dat ze waren misleid. Het is boeiend om de volledige uitspraken van de RCC te lezen om een eigen oordeel te vormen over de gang van zaken.

Mediazaken

Nyks hoopte via de rechter de media in toom te kunnen houden.

Over de rechtszaken van Pretium oordelen de media, vooral degenen die hij als doelwit koos, doorgaans zeer negatief. Je kunt de boude mening huldigen dat Pretium bij oude weerloze mensen omzet scoort en met het verdiende geld tracht de vrijheid van de pers in te dammen.

Het ging echter in de mediarechtszaken om een botsing van twee fundamentele rechten; het recht op vrijheid van nieuwsgaring en meningsuiting enerzijds en het recht van Pretium Telecom op behoud van eer en goede naam anderzijds.

Uit een vonnis: ‘Het belang van het medium is dat zij zich in het openbaar kritisch, informerend, opiniërend en waarschuwend moet kunnen uitlaten over misstanden die de samenleving raken.

Het belang van Pretium Telecom is erin gelegen dat zij niet lichtvaardig wordt blootgesteld aan voor haar negatieve en ongewenste publiciteit. Welk van deze belangen, die in beginsel gelijkwaardig zijn, de doorslag behoort te geven, hangt af van de omstandigheden van het geval.’

Wat in heel veel gevallen ontbrak was hard bewijs van verkeerd handelen door Pretium. Opnames van gesprekken had geholpen. Maar moet je naar een situatie toe dat iedereen uit voorzorg om juridisch sterk te staan telefoongesprekken opneemt?

Pretium helpt ook de rechtsstaat

Ik oordeel niet louter negatief over de procedeerzucht van Nyks. Zelfs niet nu ik zelf het slachtoffer van de procedeerdrift ben, die volgens juristen die mij bij staan een bedenkelijk uitgangspunt heeft: ‘pure intimidatie’.

 Onderbelicht blijft een positieve kant van de vele rechtsgangen van Pretium en de zusterbedrijven: de bijdrage aan de jurisprudentie, bijvoorbeeld met de verloren mediazaken bij de Hoge Raad. Hoe ver mogen media gaan met beschuldigingen? Juridische grenzen zijn er helderder door geworden. Die waardering verneem je nooit.

Nyks haalt zijn gelijk via de rechter.  Met de miljoenen die hij bezit, zouden hem ook andere middelen ten dienste staan. Met ernstiger uitwerkingen. Dat hij kiest voor de rechter probeer ik te waarderen. Nyks brengt zijn rechtszaken duidelijk voor het voetlicht hoe belangrijk het is om nauwgezet te formuleren. Journalisten zijn daar vaak te slordig mee, zeker in dit tijdsgewricht.

Dat Pretium en Hans Nyks in een aantal gevallen het gelijk aan hun zijde hadden, blijkt uit gewonnen rechtszaken. Zo moesten bijvoorbeeld AD, Telegraaf en Volkskrant rectificeren net vóór of juist na een rechtszaak.

De laatste jaren lijken rechtbanken een beetje Pretium-moe te zijn geworden. Een groter deel van de rechtszaken gaat verloren. Als elk bedrijf of individu voor alles wat hem/haar niet zint naar de rechter stapt, leidt dat tot overbelasting en uitholling van het rechtsapparaat.

De rechtstaat kunnen we immers alleen handhaven als we er prudent mee omgaan. Hoe ver mogen de heer Nyks en de dames Marjolein Geus (directeur Bird & Bird) en haar medewerker Pauline Kuipers gaan in hun procedeerzucht? In principe eindeloos…

*) Deze artikelenserie kwam mede tot stand met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten