Maar het apparaat heeft een ingebouwd tellertje dat weet hoeveel uur de lamp brandt. Na tweeduizend uur branden zegt het apparaat domweg tegen mij dat hij ermee stopt, binnenkort.
En een binnenkortje later stopt hij er echt mee. Werkweigering. Ik kan wel maar ik doe het niet. ‘Vervang mijn lamp’, dan praten we verder. Natuurlijk is het niet zomaar een lamp, het is een speciale merklamp, waar je een lieve duit voor moet neerleggen. De lamp is nog prima, hij kan nog series lang mee, maar de software dwingt de eigenaar om een nieuwe te kopen.
Op internet is de hack te vinden om de teller van de beamerlamp weer op nul te zetten, niet voor iedereen weggelegd, maar als je het doet gaat de lamp nog vrolijk duizenden uren mee. De paradox is dat je als gebruiker in een inbrekersrol terecht komt, terwijl de echte inbreker natuurlijk de beamerfabrikant is. Hij breekt in bij mij.

Intelligentie voor dummies

Nu is de beamer een stom apparaat, die niemand anders dan de lokale gebruiker informeert. De kennis gaat niet mijn huis uit. Het urentellertje is intelligentie voor dummies. Er zijn veel slimmere metertjes te bedenken. GPS-tracking, zodat je precies kunt volgen waar iemand is op een bepaald moment. En dus ook de verplaatsing. De hartslag. De berichten die je tikt. Wat je ziet, wat je vastlegt.
Als je een smartphone koopt, wat koop je dan, waar ben je eigenaar van? In het artikel ‘The Internet of Someone Else’s Things’ wordt gewezen op de nieuwe definitie van eigendom. Er zijn drie manieren om er naar te kijken. Je hebt de fysieke eigenaar van het apparaat (telefoon, beamer, printer, auto), de juridische eigenaar en tegenwoordig ook nog degene die de macht, de controle over het ding heeft. In computertermen heet zo iemand de superuser. Iemand met root-control.

Auto’s & thermostaten

De New York Times schrijft over Mary Bolender uit Las Vegas, eigenaar van een auto, gekocht op afbetaling. Toen ze drie dagen te laat was met haar maandelijkse betaling kon ze opeens haar auto niet meer starten.
Energiemaatschappijen verleiden ons met slimme thermostaten. Bij de Nederlandse Energiemaatschappij heet ze Anna, bij Eneco heet hij Toon, in Amerika heet hij Nest, bij Nuon de E-manager. En ze komen allemaal gezellig bij je binnen, en niet voor even. Zoals Jaap Fisher ooit zong: “ze kwam die nacht, ze bleef dat jaar”.
De cv-ketel is met wifi verbonden aan Het Grote Net, en technisch is het mogelijk de controle over het systeem over te nemen. En wat nu als de energie-rekening niet betaald wordt? Het lijkt onbestaanbaar dat het huis dan op zwart en de kachel uit gaat. Maar het is wel mogelijk. De cv-ketel is met wifi verbonden aan Het Grote Net, en technisch is het mogelijk de controle over het systeem over te nemen.

Wie heeft controle?

Het menselijk lichaam. Fysiek ben ik eigenaar, zou je zeggen. Juridisch ook. Maar wie heeft controle? Een pacemaker met wifi, bedenk de scripts maar zelf. Of de huidsensor die de stiekeme roker betrapt terwijl hij zich registreerde bij zijn levensverzekeraar als niet-roker. Hoe slimmer de mee-kijker is, des te Orwelliaanser het scenario dat geschreven kan worden.
Lender Systems Inc, het bedrijf in Amerika dat kastjes verkoopt waardoor je op afstand de controle over auto’s kunt overnemen windt er geen doekjes om. De pay-off van het bedrijf: “Changing Behavior Through Technology”. You own the atoms. We own you.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.