'Guerrilla videosites' in opkomst

YouTube is binnen korte tijd uitgegroeid tot hét wereldwijde webvideoplatform. Naast de bekende 'grappige' homevideo's en ander zelfgemaakt visueel vermaak is YouTube ook een goudmijn voor clandestien gekopieerde filmpjes, tv-fragmenten en muziekclips.

Toch is YouTube voor serieuze videopiraterij minder geschikt. Ten eerste hebben alle filmpjes een maximale lengte van tien minuten. Ten tweede weet YouTube momenteel, juist door die populariteit en de juridische strubbelingen met Viacom, de kritische ogen van de wereld op zich gericht.

Maar in de luwte rondom YouTube schieten dubieuze videosites als paddestoelen uit de grond. Zakenkrant Wall Street Journal (WSJ) ging op onderzoek en publiceerde vorige week een licht verontrustend artikel(betaalde toegang) over deze zogenaamde 'guerrilla videosites'.

Veel van die sites gebruiken methoden afgekeken uit het p2p circuit: ze hosten niet zelf, maar verwijzen er alleen naar content met een hyperlink. De bestanden zelf, van videoclips, tv-shows tot volledige speelfilms, worden elders op een andere site verspreid onder een valse naam met een exotische url. De servers van zo'n site staan dan bijvoorbeeld in China.

De kwaliteit van de beelden is uiteraard minder dan de volledige dvd's die middels p2p zoals met torrents worden uitgewisseld. Aan de andere kant, de gebruiker hoeft niets te downloaden, het kijken kan meteen beginnen. De juridische implicaties zijn vaak van een zelfde aard als bij sites die zoeken in p2p netwerken: in hoeverre is linken naar 'illegale content' onrechtmatig?

Materiaal verminkt

Een aanpalende trend met online video is het verregaand bewerken van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Dit gebeurd om verschillende redenen. Het materiaal kan zich onttrekken aan software om 'illegale' verspreiding van content te traceren. De piraten kunnen het laten voorkomen alsof zij de rechtmatige auteur of eigenaar zijn van de bestanden.

WSJ bericht over min of meer bekende websites die gebruikt worden door wat ze noemt 'videoguerrilla's', zoals:

• DailyMotion;
• Peekvid
• Alluc.org
• youTVpc.com
• Ouou.com

Maar naast de exotische en obscure sites ontkomt ook bijvoorbeeld Google Video zelf niet aan de 'guerrilapraktijken', zo meldde IT uitgave Ars Technica als reactie op het WSJ-artikel. Want anders dan YouTube kent Google Video namelijk geen beperking in de lengte van de clip. En dus worden er volledige speelfilms geplaatst, al dan niet onder een valse naam. Hollow Man 2, integraal in redelijke kwaliteit, anderhalf uur lang?Geen probleem.

Vpro heeft ook last

Ook Nederlandse tv-makers blijken slachtoffer van videoguerrilla's. Zo is momenteel op Google Video een volledige en recente aflevering vanVpro's Tegenlicht documentaire over de 'Israël-lobby in de VS' tebewonderen. En het is niet de eerste keer.

Op de redactie van Tegenlicht worden ze er moedeloos van. Marga Smit, bureauredacteur van het documentaireprogramma: "We weten er alles van en hebben er al ik weet niet hoeveel afleveringen ontdekt. In de ergste gevallen, wanneer uitzendingen zijn bewerkt en geplagieerd door piraten, vragen we Google om ze te verwijderen. Veel zin heeft dat vaak niet overigens, na een paar dagen is hetzelfde bestand weer online gezet."

En dat blijkt inderdaad het geval, afleveringen worden op semi-professionele wijze gestript en bewerkt. Naast de 'normale kopie' staat op Google Video ook nog een 'alternatieve versie'. Het Nederlandse commentaar en de ondertiteling zijn eruit gestript. Waar nodig (en dat is niet vaak, omdat de meeste interviews in het Engels zijn) zijn Engelse ondertitels toegevoegd.

Bovendien staat de hele aflevering lang 'Americanfreepress.net' prominent in beeld. Marga Smit andermaal: "Tja, we hebben zelfs afleveringen aangetroffen met het webadres van Stormfront eroverheen geplakt."

American Free Press is een links-alternatieve publicatie uit Washington, die vooral tegen grote mediamultinationals ageert. De woordvoerder ontkent desgevraagd in alle toonaarden iets met de Tegenlicht-publicatie van doen te hebben. "Maar het kan zijn dat een fanatieke lezer op eigen houtje reclame voor ons blad wil maken, dat komt wel eens voor."

Freek Stoopendaal, jurist bij de VPRO, bevestigt het beeld van lichte moedeloosheid: "We treden inderdaad waar mogelijk op, vooral als materiaal is verminkt en piraten zich voordoen als de rechthebbende auteurs. Het is vechten tegen de bierkaai, een juridisch gevecht met YouTube lijkt mij niet buitengewoon zinvol."

Er gaat in dat geval een fax naar Dublin, waar het hoofdkantoor van Google Europa zit. "Dan haalt Google die specifieke url weg en is het voor ons afwachten hoeveel uren of dagen het duurt voordat het bestand opnieuw online staat", aldus Stoopendaal berustend. "Misschien is het uiteindelijk het beste om het zoveel mogelijk te negeren. Met twintig juristen er achteraan jagen levert vooral veel heisa en aandacht op, dat kan ook averechts werken."

Google zelf was niet bereikbaar voor commentaar omtrent 'guerrilla-praktijken' op haar eigen videosite. Dat maakt ook niet zo veel uit. Google heeft in alle toonaarden al bekend gemaakt dat ze zich houdt aan de regels van de digitale rechtenwet in de VS: bij een melding van een illegaal bestand dient de provider op te treden, dus de aansprakelijkheid is beperkt. Dat principe geldt overigens ook voor de e-commerce richtlijn in Europa die hier fungeert.

Liever samen machteloos

Om enige helderheid te krijgen in de opstelling en het beleid ten aanzien van videosites, steken momenteel de verschillende publieke omroepen in Hilversum de koppen bij elkaar, zo berichtte onlangs Elsevier. Matthijs Linneman, jurist bij de NOS: "Het is dweilen met de kraan open, dat is duidelijk. En ons optreden in deze is ook erg ad hoc. Een gezamenlijke opstelling van de Nederlandse Publieke Omroep is veel effectiever en efficiënter." Linneman verwacht dat deze Hilversumbrede koers binnen 'enkele weken' zal worden vastgesteld.

Ook Stoopendaal vindt overleg met andere omroeporganisaties zinvol, maar hij verwacht geen mirakels. "Het is goed om dit te coördineren, want de standpunten kunnen nogal verschillen. Je hebt een heel scala: van juridisch offensief, via alleen de extreme schendingen aanpakken tot promotiekanaal."

Idealiter natuurlijk een combinatie, waarbij contenteigenaren YouTube of een andere videosite kunnen gebruiken als uithangbord voor hun 'product' en tegelijkertijd de illegale versies samen pogen te weren. Dat is ook de opzet van een bestaande overeenkomst met Google, alleen is die moeilijk te implementeren.

Omroepen gebruikten YouTube en Google Video tot nu toe incidenteel om zelf materiaal te publiceren, vooral verwijzend naar het eigenUitzendingGemist platform. Maar de andere kant van het verhaal, het alarmeringssysteem en het efficiënt verwijderen van 'piratencontent', schiet dus nog ernstig tekort.

De gepropageerde 'gezamenlijke opstelling' lijkt overigens alweer ingehaald door nieuwe omroep-initiatieven die videosites, in dit geval YouTube, alleen maar verder omarmen. In navolging van de Amerikaanse zender CBS met een eigen YouTube-kanaal en een BBC-kanaal, opende de Vpro afgelopen week vier kanalen op YouTube met volledige uitzendingen. Niet lang daarna volgde ook UitzendingGemist met eeneigen kanaal. Het aanbod hierop is echter, net als eerder op Google Video, beperkt tot korte lokkertjes.

De vlag lijkt er in Hilversum ten aanzien van videosites dus nog hetzelfde bij te hangen: liever omarmen en gebruiken en verder afwachten dan 'juridisch aanpakken', zoals Nu.nl op basis van het Elsevier-berichtsuggereerde.

Claim Your Content

Daarmee is het probleem van videopiraterij, al dan niet guerrilla-stijl, nog niet opgelost. Totnogtoe is het bestrijden van illegale kopieën zo goed als ondoenlijk gebleken. Wellicht komt daar verandering in met een geautomatiseerd herkenningssysteem dat Google 'op het punt staat' uit te rollen. Dat maakte Google-baas Eric Schmidt recentelijk bekend. Het systeem, dat 'Claim Your Content' heet, werkt hoogstwaarschijnlijk met digitale vingerafdrukken van bestanden, vergelijkbaar met het andere vingerafdruktechnologieen als AudibleMagic en MediaHedge.

Sommigen blijven sceptisch. Sceptisch of het wel werkt en vooral sceptisch omdat het zolang duurde en nog steeds duurt. Het systeem was voor het einde van 2006 immers al beloofd? Het alsmaar uitblijven ervan ondanks de beloftes van Mountain View is één van de redenen waarom mediaconcern Viacom nu een miljard dollar aan vergoeding voor rechtenschending van YouTube eist.

Als genoemde software inderdaad werkt, is dat een gouden uitkomst voor zowel GooTube als contenteigenaren. Want dan heeft zelfs het bewerken, verminken en verstoppen van bestanden door 'videoguerrilla's' nauwelijks zin meer. Ten minste niet op YouTube en Google Video, andere videosites die elders worden gehost zijn nog weer aan ander verhaal. Want er is altijd wel een andere uitweg voor online ruilen van bestanden.

Maar 'Claim Your Content' is er nog niet, en dus blijft scepsis gerechtvaardigd. Eerst zien, dan geloven. En na de kat is de muis weer aan zet.