Digital Dark Age voor nieuwe media?

Het Virtueel Platform, instelling voor digitale kunst, media en e-cultuur, onderzocht het afgelopen jaar met een groep experts de meest urgente problemen rondom culturele born-digital content.

Conclusie: In Nederland is er nog weinig aandacht voor de archivering van deze inhoud. Als er niet snel stappen ondernomen worden, kan binnenkort van een ‘digital Dark Age’ gesproken worden. Waardevol materiaal wat nu gemaakt wordt, gaan toekomstige generaties niet meer zien.

Terwijl culturele instellingen al wel video's, foto's en documenten digitaliseren dreigt tegelijkertijd recent materiaal uit het digitale domein te verdwijnen of ontoegankelijk te worden. Weblogs, online kunstwerken, websites, wiki's en games dreigen verloren te gaan.

Al veel verloren

De eerste generaties internetgames zijn bijvoorbeeld door sneller internet niet langer bespeelbaar, muziek op DAT is nauwelijks meer te beluisteren en materiaal op verouderde systemen als Cd-i, Laserdisc en inmiddels ook al CD-ROM is niet meer af te spelen.

Denk verder aan de scripties en andere teksten in wordperfect en op floppydisk: niet meer te gebruiken. En ook de geschiedenis van internet vervliegt omdat oudere versies van sites niet meer te bekijken zijn. Hoogstens vinden we via systemen als de waybackmachine
slecht functionerende homepages terug.

Archive2020

Wat valt er aan te doen? Wat zijn de gevolgen van dit soort cultureel erfgoed op de lange termijn? Een van de mogelijke opties is ‘Darwinistisch archiveren’, waarbij de documentatie centraal staat en alleen de best gedocumenteerde kunst en cultuur overleeft.

Een andere optie is het documenteren van het proces. In plaats van het vastleggen van de originele code van bijvoorbeeld een game of online kunstwerk is het wellicht beter om een diagram of visualisatie te maken dat alle mogelijke stadia en scenario’s van het werk weergeeft.

Onze, op basis van het onderzoek uitgebrachte publicatie ‘Archive2020’ gaat ook in op methoden van documenteren, emulatie versus migratie strategieën, de ontwikkeling van nieuwe software en hardware en het belang van kennisoverdracht.

Actie is geboden

Willen we niet in de ‘Digital Dark Age’ terecht komen zijn maatregelen nodig. Specifiek voor de culturele sector gaat het daarbij om:

• Bewustmaking: over de waarde van de websites, games en andere born-digital content van kunstenaars bij curators, organisaties, musea en financierende instanties;
• Financiering: Preserveringsstrategieën kunnen deel uit maken van een verzoek om financiering. ‘Kunstenaars zouden een digitaal testament moeten maken’;
• Toegankelijkheid, open standaarden: Omdat de meeste instituten specifieke eisen stellen, kan open source software zowel flexibiliteit leveren die nodig is in het veld als een stevige basis vormen met universele standaarden;
• Het delen van kennis: ook tussen verschillende disciplines (muziek, omroepen, games, wetenschap, mondelinge geschiedenis);
• Onderzoek en ‘best practice’: Onderzoek bestaande archieven en hoe ze functioneren, en publiceer voorbeelden van best practices en onsuccesvolle strategieën. Hierdoor ontstaat een gedeelde kennis bank en wordt het leerproces beter onderhouden.
• Presentatie: er moet nadruk gelegd worden op het belang van behoud door het onder de aandacht te brengen, te presenteren en te publiceren. Het is ten slotte van wezenlijk belang dat elk werk op meerdere manieren gepresenteerd kan worden. Het veld moet zichtbaar worden.

Bovengenoemde maatregelen zijn in ieder geval nodig om over tien jaar nog born digital materiaal te kunnen bekijken. Ironisch genoeg, in dit digitale tijdperk, behoren mondelinge kennisoverdracht en zelfs het printen van internet daarbij tot de reële mogelijkheden.

De publicatie Archive2020 van Virtueel Platform is een eerste stap richting meer inzicht in de uitdagingen waar born-digital archiveren mee te maken heeft en hoe je deze moet aanpakken in een dynamische en groeiende digitale wereld. De publicatie is hier te downloaden.

*) Annete Dekker is programma manager bij Virtueel Platform, daarnaast is zij freelance tentoonstellingsmaker en schrijft ze haar PhD aan het Goldsmiths College in London, Cultural Studies, onder supervisie van Matthew Fuller.