Immers, Elon Musk maakte zijn langlopende grap-die-dreiging werd waar door een AI-gedreven online encyclopedie te creëren: Grokipedia, vernoemd naar Grok, het grote taalmodel van zijn bedrijf xAI.

Nog niet zo lang geleden was Musk een bewonderaar van de factchecker van het internet. Gefeliciteerd met je verjaardag Wikipedia! Zo blij dat je bestaat”, twitterde hij bij het 20-jarig jubileum van Wikipedia in 2021. Sindsdien heeft Musk Twitter overgenomen en ging spreken van  Wokepedia.

Wikipedia zag gefaalde concurrenten als Citizendium en Conservapedia ontstaan, maar Grokipedia is van een ander allooi. Als ’s werelds rijkste man je straat betreedt, kun je maar beter opletten. Om het te begrijpen moet je de politieke en technologische omgeving, maar ook de achterband van Grokipedia analyseren.

In het tweede Trump-tijdperk bevindt Wikipedia zich in dezelfde klasse als de traditionele media en academische wereld, doelwitten van een radicaalrechtse beweging die de rechterflank in westerse landen overnam en het zwakke liberale establishment op de hielen zit.

Groksplaining

Toen Grokipedia eind oktober 2025 werd gelanceerd, viel als eerste op dat het leent van Wikipedia. Echt grote hoeveelheden, zoals de licenties van Wikipedia toestaan. Dit leidde tot gegniffel, de Wikipedia-hatende Musk steelt van zijn vijand.

Echter, politieke lemma’s waren sterk aangepast om aan te sluiten bij Musks wereldbeeld. Daarom werd Grokipedia sceptisch ontvangen door de reguliere media, en met groot enthousiasme door Musks paladijnen.

Een analyse van onderzoekers van Cornell Tech toont aan dat iets meer dan de helft van de artikelen van Grokipedia bijna klonen zijn van hun Wikipedia-tegenhangers. Zelfs aanzienlijk aangepaste artikelen lijken meer dan 75 procent op Wikipedia, maar zijn vaak veel langer bij vooral controversiële onderwerpen (zoals gedefinieerd in Wikipedia's eigen lijst).

De studie vond een bijna 90 procent toename in het gebruik van wat Wikipedia beschouwt als onbetrouwbare bronnen, waaronder 42 verwijzingen naar de nazi-website Stormfront en 34 naar Alex Jones' InfoWars.

Het citeert ook meer dan 1.000 keer chattranscripties met Grok zelf. Dit is de slang die zijn eigen staart opeet en om een tweede kat vraagt.

Andere klasse

De politieke inzet van Grokipedia is te zien door te vergelijking van de beschrijving van gebeurtenissen rond het Capitool op 6 januari 2021. Wikipedia beschrijft die als een “poging tot een coup” door Donald Trump en “opstand” door zijn aanhangers; de titel noemt het een “aanval”. Grokipedia hanteert termen zoals “rel” en “inval”, met beveiligings- en inlichtingenfouten als oorzaken, en beschuldigt degenen die het probeerden te stoppen. Waar Wikipedia de gebeurtenissen als ernstig bestempelt, wat leidde tot afzetting en talrijke veroordelingen (die Trump 2.0 liet vernietigen) merkt Grokipedia op dat rechtszaken schaars waren en veel aanklachten slechts overtredingen.

Grokipedia beschouwt de gebeurtenissen van die dag als vatbaar voor interpretatie. Maar een conclusie ontwijken is een soort vooringenomenheid. Zoals Jeremiah Johnson van Infinite Scroll opmerkt: “Niets in de openingsparagrafen is feitelijk onjuist.” Het vertegenwoordigt alleen een andere set waarden, een die bewust de heersende wijsheid tegenspreekt.

Hetzelfde patroon verschijnt elders:

• Pro-Kremlin framing van de oorlog in Oekraïne;
• Transgender aangeduid als biologische mannetjes:
• Rechtvaardigingen voor slavernij
• De waarheid verbergen van The 1619 Project, en Musks rol weglaten bij het ontmantelen van USAID.

Grokipedia heeft niet altijd 2+2=5 fout, is het meer een andere invalshoek.

Land van contrasten

Musks wens om Wikipedia te vervangen heeft, ondanks zijn enorme online fanbase van potentiële auteurs leidt niet tot een concurrerende encyclopedie. Hij ontbeert de discipline om volledig de Bizarro Jimmy Wales te worden, maar meent LLM’s het werk te kunnen laten doen.

Ik zie vier hoofdzaken waarop Grokipedia verschilt:

1. Productiemodel; Grokipedia wordt geschreven door AI, Wikipedia door mensen.
2. Bestuur; op Grokipedia stelt Musk de voorwaarden, bij Wikipedia het collectief.
3. Procesoriëntatie; elk heeft zijn eigen vooroordelen, maar Grokipedia is actief gefixeerd op uitkomsten, terwijl de vooroordelen van Wikipedia voortkomen uit haar systemen.
4. Bronvereisten; specifiek welke externe bronnen elk platform bereid is te vertrouwen.

Deze elementen versterken elkaar—AI neigt naar centralisatie, wat het perspectief van de begunstigde versterkt—maar kunnen in verschillende combinaties naast elkaar bestaan. De voor- en nadelen van elk model zijn spiegelbeelden:

1. Productiemodel: synthetisch versus menselijk

Schrijven met AI geeft Grokipedia voordelen qua snelheid en schaal. AI kan veel beter dan mensen een onderwerp consistent over meer pagina's wilt behandelen. Maar het kan bronnen verkeerd interpreteren en hallucineren, omdat het bewustzijn ontbeert.

Voor Wikipedia maken echte mensen keuzes en verbeteren zowel nauwkeurigheid als toegankelijkheid: inhoudsdeskundigen brengen context en nuance, terwijl redacteuren de leeservaring verbeteren. Bijdragers komen in discussies tot oplossingen die een AI min of meer gokt. Maar mensen zijn veel trager, hebben blinde vlekken, koesteren wrok en geven soms te veel of juist te weinig om onderwerpen.

2. Bestuur: gecentraliseerd versus gedistribueerd

Grokipedia is een casestudy in centrale planning. De ontwikkelaars van Musk bouwen precies wat hij vraagt (nietaltijd perfect). Consensusvorming is niet nodig, noch eindeloze discussies over beleid. Maar het is autocratisch, met een hoger risico op falen, zonder transparantie over besluitvorming en zonder zinvolle betrokkenheid van gepassioneerde gebruikers. War vind je een Grokipediaan?

Wikipedianen zijn gepassioneerde bijdragers met verschillende achtergronden die fouten opsporen en beslissingen heroverwegen. Aan de andere kant kan participatief bestuur uitputtend zijn, en Wikipedia lijdt onder de tirannie van de toegewijden: degenen met de meeste tijd krijgen vaak hun zin. De drempel voor deelname is nu hoger: nieuwe bewerkers ontmoeten een verwarrend doolhof van beleid, gebruiken en normen, en er is al zoveel gedaan.

3. Oriëntatie: partijdigheid versus pluralisme

Grokipedia weigert toe te geven dat het project partijdig is. Deze zelfmisleiding is niet uniek: de verleiding om jezelf objectief te verklaren en iedereen anders bevooroordeeld te noemen is universeel. Maar Grokipedia bedient een luidruchtige minderheid die het oneens is met de conclusies van Wikipedia over een beperkt scala aan onderwerpen. Dat kan een goede zaak zijn, want het bedienen van doelgroepen die zich buitengesloten voelen, is een uitdagende markt. Maar Grokipedia stelt de ideologische agenda van zijn maker boven het zoeken naar gedeelde waarheid. Het is minder een encyclopedie en meer een slechte imitatie daarvan. Als Wikipedia bevooroordeeld is, draait Grokipedia het script gewoon om—en gaat te ver de andere kant op.

Wikipedia probeert alle belangrijke opvattingen weer te geven in verhouding tot hun echte betekenis. Het wordt over het algemeen beschouwd als een pluralistische bron voor de meeste onderwerpen: geen enkel persoon of perspectief krijgt alles goed, dus het beste waar we op kunnen hopen is het samenkomen van verschillende standpunten. Maar degene die ontevreden is over dat resultaat, zal waarschijnlijk het proces bekritiseren.

4. Bron: ruimer perspectief versus selectief

Misschien is het meest aantrekkelijke argument van Grokipedia-aanhangers de uitsluiting van bepaalde publicaties door Wikipedia. Grokipedia's aanhangers beweren dat minder beperking van bronnen betere artikelen oplevert. Het versterkt de “burgerjournalistiek” tegen het ‘wereldvreemde establishment’ en brengt informatie naar voren die de belangen van de elite tart. Maar het gebrek aan kritische zin leidt ook tot het citeren van nazi's en het witwassen van propaganda als “een ander perspectief”. Voor critici van Grokipedia is dit naïef, zo niet een poging om randopvattingen te versterken.

De bronstandaarden van Wikipedia geven kwaliteitscontrole prioriteit boven volledigheid. Het bevoorrechten van bronnen met factcheck, redactioneel toezicht en onafhankelijkheid van het onderwerp verbetert de nauwkeurigheid, professionaliteit en onpartijdigheid. Dat houdt geen kritiek over elitaire inzichten en samenhangende vooroordelen teen. De selectiviteit van Wikipedia in bronnen is de echte zwakke onderbuik.

Machine- en menselijk leren

Toch heeft Grokipedia veel te leren van Wikipedia, ondanks dat risicomijdend en traag is geworden. Het heeft lauweren om op te rusten, maar is misschien iets te comfortabel geworden. Veel is het bekritiseren waard. Maar zonder een serieus alternatief is het moeilijk om te verwoorden hoe een alternatief eruit zou moeten zien, laat staan motivatie te vinden om het zware werk te doen om het te realiseren. Als het alleen vanwege een noodzakelijk alternatief ging, zou de komst van Grokipedia goed zijn voor Wikipedia. Iedereen blijft scherp met concurrentie.

Neem de verwaarloosde onderwerpen van Wikipedia, een nadeel van het ongelooflijke aantal van 7 miljoen artikelen. Zoals Katie Notopoulos van Business Insider opmerkte, produceert Grokipedia soms betere overzichten over obscure onderwerpen dan de verwaarloosde artikelen op Wikipedia “waar het echt lijkt alsof een groep mensen één zin per jaar toevoegde gedurende de afgelopen 15 jaar.” Misschien kunnen de snelheid en schaal van AI worden benut om deze problemen op te lossen.

Wikipedia-redacteur Ryan McGrady raadt aan lering te trekken uit Groks bronbenadering , waarbij de waarde van extra context zwaarder weegt dan het risico van onjuiste claims. Te denken valt aan het verwelkomen van primaire bronnen voor informatie over de persoon en diens werk zoals hun eigen teksten, dan wachten op een secundaire bron.

De Wikipedian kan nog een les trekken uit Grokipedia: een nieuwe vorm voor het voorstellen van veranderingen. Op Wikipedia kun je direct een verandering doorvoeren, met een risico op een belangenconflict. Slechts weinigen zullen het ooit proberen. In theorie biedt de de infrastructuur van Wikipedia iedereen die kans, maar zo werkt het niet. Zelfs degenen die de overlegpagina doorhebben, ontmoeten veel langere reactietijden dan op Grokipedia die slecht overweg gaat met voorgestelde bewerkingen. Je bent immers nog steeds een algoritme aan het bedienen. Stel dat Wikipedia zo'n mechanisme zou inzetten, dan zouden redacteuren meer factcheckers worden, want menselijke besluiten dragen het elementaire proces.

Voorspellende modellering

Tot nu toe daagt Grokipedia de positie van Wikipedia niet serieus uit. De interesse in Grokipedia piekte in de eerste twee weken na de lancering, maar daalde daarna flink. Vanaf half december 2025  blijft Wikipedia het hoogste organische zoekresultaat voor “elon musk” op Google, terwijl Grokipedia de eerste tien pagina's van de resultaten niet haalt.

Musk heeft het voordeel van technologie die het op de been houdt. Het kan gemakkelijk de grootste encyclopedie worden, omdat het pagina’s kan produceren zonder een koffiepauze. Maar technologie brengt vooral kwantiteit. Ik zou verrast zijn als Grokipedia een aanzienlijk marktaandeel verovert. Wikipedia volstaat voor de grote meerderheid die gewoon één onderwerp wil lezen.

Grokipedia zal waarschijnlijk ook Wikipedia in de tech-industrie niet vervangen. Hoewel Musk zegt dat licenties op Grokipedia kostenloos zijn, is dat onduidelijk, terwijl de licenties van Wikipedia al techbedrijven als tevreden afnemers hebben. Zelfs als Musk dit opheldert, hebben bedrijven als Google, OpenAI en Anthropic sterke zakelijke redenen om Wikipedia niet te verruilen voor Grokipedia dat wordt geëxploiteerd door een concurrent.

Het is goed mogelijk dat Musk zijn interesse verliest nu hij zijn punt heeft gemaakt, met een biljoenen dollar salarispakket van Tesla in het zicht, om nog maar te zwijgen van zijn aangekondigde plannen om naar mars te verhuizen.

Grok zal ons niet vervangen

Wikipedianen hoeven zich waarschijnlijk geen zorgen te maken over volledige vervanging. Het productiemodel van Grokipedia sluit de mogelijkheid van een concurrerende beweging uit, het bestuur is een gruwel voor het ‘read-write-web’, het perspectief beperkt de brede aantrekkingskracht en het alle-bronnen-zijn-welkom principe ondermijnt de geloofwaardigheid.

Hoe ouderwets het ook mag zijn om te zeggen, waarden doen ertoe. Vroeg of laat zal de intentie achter het project gevolgen hebben, en Grokipedia is transparant een Spite House te zijn van het wereldbeeld van een alleenstaande rijkaard wiens reputatie de aantrekkingskracht beperken. Wikipedia mag dan geschreven worden door een “een stel nobodies”, maar als je genoeg nobodies samenbrengt met de juiste waarden die de juiste redactionele keuzes maken, dan is de zelfingenomen Musk geen partij.

Toch zou de best mogelijke encyclopedie van beide profiteren: mensen die leidend zijn, ondersteund door AI. Wikipedia is geweldig, maar kan beter. Generatieve AI is een reële volgende stap in de geschiedenis van informatie; even spannend als beangstigend, zoals alle scharnierpunten. En Wikipedia loopt het risico verouderd te raken als het deze kans  voorbij laat gaan.

*) William Beutler doet de p.r. voor Wikipedia tegen betaling. Een Engelse versie van dit artikel verscheen eerst op The Wikipedian. (Vertaling en bewerking: Peter Olsthoorn)