Hoe zat het ook alweer? Twee weken terug, op 22 september 2025, diende het hoger beroep van X tegen een eerder in kort geding in juli 2024 al afgewezen eis van X: dat Mekic niet mocht citeren uit een stuk met gegevens over de werking van de moderatie van X met systeem Guano aangaande “reputation scores, labels en het systeem”. Hij had een stuk ontvangen waarin meer dan 90 procent was weggelakt.

De rechtbank bepaalde eerder dat X daarin veel te ver ging en eiste van X dat Mekic een groter deel te zien krijgt. Dan zou Mekic mogelijk inzage krijgen in de gehele inhoud, alvorens het hof zou epalen wat er wel en niet weggelakt mag worden . In dat "witte stuk" Guano Notes zitten bedrijfsgeheimen. Dus X, bijgestaan door een batterij advocaten van Brinkhof die het tegen Mekic, ook jurist, opnemen.

In het artikel op Netkwesties over die zaak voor het Hof wordt al een eenvoudige oplossing genoemd: Mekic geen rol toebedelen in het bepalen welke inhoud alsnog ongelakt zal worden vrijgegeven. Het Hof bepaalt dat zelf. Daarvoor heeft het Hof nu gekozen.

Wordt het straks openbaar?

De grote vraag is vervolgens of X nadat die exercitie heeft plaatsgevonden alsnog Brinkhof opdracht geeft om te proberen Mekic te dwarsbomen in de publicatie van dat stuk. De kans is niet gering dat X openbaarmaking zal proberen te voorkomen want het wil niet dat buitenstaanders zien hoe zwak/sterk het modereren plaatsgrijpt.

Immers, de motivatie van X voor het spreekverbod kwam op grond van de Wet Bescherming Bedrijfsgeheimen en omdat “deze informatie bovendien vertrouwelijk dient te blijven ter bescherming van de rechten en vrijheden van derden. Volledige inzage zou gevoelige informatie prijsgeven over de werking van de automatische contentmoderatie systemen van X en de wijze waarop het Safety team signaleringen opvolgt. Als deze informatie in de verkeerde handen belandt, kan deze worden misbruikt om de (beveiligings)systemen van X te omzeilen… Het risico dat kwaadwillenden de veiligheid van het platform van X in gevaar kunnen brengen zou dan toenemen volgens X.”

Het is bovendien niet zeker dat Mekic dat stuk met (veel) minder weggelakte informatie zelf openbaar zal maken. Het gelakte stuk wilden we hier graag publiceren, maar Mekic werkte daar niet aan mee omdat de zaak onder de rechter was.

 Wellicht wil hij het stuk waarin – naar verwachting – een veel groter deel dan nu leesbaar zal zijn, voor onderzoek voor zichzelf houden. Wordt dat een wetenschappelijke publicatie, dan moet de bron, deze “Guano Notes” openbaar zijn ter controle.

Hof eist medewerking X

Mekic voerde aan dat het hof niet ontvankelijk is in deze zaak omdat er onvoldoende gronden zijn en X ‘misbruik van recht’ maakt, dat wil zeggen louter procedeert om Mekic achter de vodden te zitten zonder inhoudelijk belang. Maar dat is niet toegekend, het hof acht zichzelf ontvankelijk om te oordelen in de eisen van X.

Het hof gaat zich nu over het stuk buigen, want “Uit de thans overgelegde geredigeerde versie en de toelichting daarop, is niet zonder meer af te leiden dat de ongeredigeerde versie te beschermen bedrijfsgeheimen bevat, maar dat is ook niet uit te sluiten. Ervan uitgaande dat het bedrijfsgeheimen bevatten, zijn bij de huidige stand van zaken de belangen van partijen met een beperkte kennisneming zoveel mogelijk in evenwicht.”

De eisen van het hof voor de verdere procedure:

“Het hof verwacht dat X onder de beperkte kennisneming een volledig ongeredigeerde versie aan het hof zal verstrekken. Daarbij dient bijvoorbeeld ook de volledige datum en tijd van de diverse acties - die in de geredigeerde versie, zonder dat daarop overigens expliciet gewezen is, ontbreekt - te worden vermeld. Ook alle andere gegevens, voor zover nu al dan niet zichtbaar geredigeerd/weggelaten, dienen te worden vermeld.

Brief persvrijheid onjuist?

X dient voorts een toelichting te verstrekken die inzicht geeft in de betekenis van de diverse in dat systeem gebruikte termen. Deze toelichting kan in algemene bewoordingen worden geformuleerd en kan aansluiten bij de reeds overgelegde geredigeerde versie. Voor zover voor de toelichting voorbeelden nodig zijn, wordt X in staat geacht om voorbeelden te geven die haar bedrijfsgeheimen niet openbaren.”

Die laatste toelichting dient ook aan Mekic te worden verstrekt, vindt het hof. En hij hoeft daarover niet te zwijgen in het openbaar. Maar mag dat wel, zoals hij tot nu toe doet.

Journalistenbond NVJ en het Persvrijheidsfonds – gesteund door advocatenkantoor Boekx - stuurden het hof een brief met steun voor Mekic. Die brief wordt niet genoemd in het vonnis. Zoals eerder betoogd was die claim onjuist. De persvrijheid is niet in het geding, en bovendien mede afhankelijk van de besluiten van Mekic zelf om aan openbaarmaking mee te werken. Daartoe deed de brief geen oproep, en was dus bovendien eenzijdig.

Mekic heeft die steun in zijn moedige strijd tegen X niet nodig. Hij wint de ene zaak na de ander van X en Brinkhof. Zie verder de commentaren van Gerrit-Jan Zwenne, Jetse Sprey en Simon Hania in het vorige artikel.