Zelfstandig journalist Arno Wellens publiceert op zijn Substack het volgende over Kirk: “Veel progressieve media worstelen nu met de manier waarop ze verslag moeten doen. Aan de ene kant was hij duidelijk conservatief, iets waar de gemiddelde journalist moeite mee heeft. Aan de andere kant mag je ook geen moord goedpraten, dat is zelfs als gevaarlijke en daarmee strafbare opruiing te omschrijven. De NOS begon met schaar en lijm te knutselen en kwam hiermee:

“Het Jeugdjournaal herhaalt de beschuldiging. Kirk vond alle zwarte vrouwen maar dom. Dat is de uitleg waarom veel mensen hem haten, ‘hij zei immers extreme en discriminerende dingen’ - over zwarte vrouwen in de VS bijvoorbeeld. Daarom was de moord ‘te verwachten’. Dit is daadwerkelijk wat het NOS Jeugdjournaal aan kinderen wil meegeven.”

De NOS maakt zich volgens Wellens schuldig aanfeiten verdraaien met selectief knippen. “In het complete fragment duidt Kirk specifiek vier (zwarte) vrouwen die mede dankzij positieve discriminatie ‘hogerop’ kwamen. Het is nog steeds niet slim [van Kirk] om dat als ‘dom’ af te doen, maar geen rassendiscriminatie.”

Wellens: “Vervolgens wordt er in het Jeugdjournaal (!) aan toegevoegd dat iemand die zo racistisch is, wel kan ‘verwachten’ dat hij een keer wordt doodgeschoten. Zo normaliseert een staatsjournaal voor de jeugd een ideologisch gedreven moord. Zo ver zijn we afgegleden.”

Commentaar NOS

Ik vroeg commentaar aan Onno Duyvené de Wit, Communicatie-adviseur Nieuws en Evenementen van de NOS. Hij zegt:

“De stelling in het Journaal in Makkelijke Taal en in het Jeugdjournaal dat Kirk alle zwarte vrouwen dom noemde, klopt inderdaad niet. Dat hebben we verkeerd gedaan en staat ook in de rectificatie.” De rectificatie luidt:

“In het NOS Journaal in Makkelijke Taal van 11 september zat een verhaal over de moord op Charlie Kirk. In het item zeggen we dat Kirk alle zwarte vrouwen dom noemde. Dat was onjuist. In het fragment dat we laten zien spreekt Kirk zich specifiek uit over vier zwarte vrouwen en niet over alle zwarte vrouwen. Namelijk Joy Reid, Michelle Obama, Sheila Jackson Lee en Ketanji Brown Jackson, alle publieke gezichten in de VS. De versimpeling van Kirks woorden was te kort door de bocht.”

Moord ‘te verwachten’

Wellens gaat verder met kritiek op het betreffende Jeugdjournaal: "Daarom was de moord ‘te verwachten’. Dit is daadwerkelijk wat het NOS Jeugdjournaal aan kinderen wil meegeven."

Dit behelst het volgende citaat in de uitzendingen: “What happened to Charlie Kirk was an entirely predictable scenario.” Dat is - juist - vertaald in de ondertiteling met : “Wat er met Charlie Kirk is gebeurd, was te verwachten.”

Duyvené de Wit namens de NOS: “Dat is een voorbeeld. Net zoals eerder in het filmpje twee mensen aan het woord worden gelaten die zeggen dat niemand om zijn mening mag worden vermoord.

Dat auteur Arno Wellens desondanks deze conclusie trekt: "Zo normaliseert een staatsjournaal voor de jeugd een ideologisch gedreven moord. Zo ver zijn we afgegleden." is een totaal verkeerde voorstelling van zaken…Een fout interpreteren als een doelbewuste poging de zaken anders voor te stellen dan ze zijn, en ons dan ook nog aanwrijven dat we een moord goedpraten, dat is heel erg.”

Conclusie/mening

Wellens neemt terecht het NOS (Jeugd)Journaal op de korrel, maar schiet door. Het eerste punt van kritiek blijkt volkomen terecht: de NOS-redactie rectificeert. Of dit een menselijke fout of vooringenomenheid, met in het achterhoofd toch een soort schuld van het slachtoffer, kan ik niet vaststellen. 

De intelligente Kirk deed echter elders vaker racistische uitspraken, en scheerde meer dan eens langs de rand. Hij sprak openlijk over “the great replacement” en “...prowling blacks go around for fun to go target white people. That's a fact." (In The Charlie Kirk Show in mei 2023, opgetekend door een lokale redactie). Irish Times verzamelde meer racistische en andere discutabele uitspraken van Kirk. Echter, racisme was niet overwegend aanwezig in de betogen van Kirk, noch had de moord er - hoogstwaarschijnlijk - iets mee te maken.

Dan is er het tweede punt van de ‘te verwachten’ moord waarover NOS en Wellens van opvatting verschillen. Hier heeft Wellens ook een punt. De NOS kan zeggen dat de citaten van afschuw en verwerpelijkheid van de moord een zwaarder gewicht hebben dan het citaat over ‘te verwachten scenario’. Bovendien, zegt Duyvené de Wit dat de NOS een balans aanbiedt: “Dan is het aan de kijker/lezer om er iets van te vinden.”

Overigens draagt degene die de ‘te verwachten’ uitspraak doet, een t-shirt met daarop “Veterans Fighting Fascism”. Ook is zijn toon vijandig. Dit zijn nadere uitingen van “net goed dat-ie vermoord is”. Zoiets als het schuld in de schoenen schuiven van een aangerande vrouw. Je kunt als medium het bestaan van dit soort opvattingen in de samenleving niet negeren. Maar dat vereist een uitgebreide context. De twee euvels samen, beschuldiging van racisme en te verwachten moord’, vind ik tot een discutabele suggestie leiden. Ook al is de hele uitzending gebalanceerd, en niet bewust indoctrinerend zoals Wellens oppert.

Dat Wellens er direct kwaadaardigheid in ziet, gaat ook te ver. Overigens schreef Economist, mede op basis van gegevens van The Prosecution Project, in de VS het politiek geweld vaker van links dan van rechts komt. 

Wierd Duk en Sander Schimmelpenninck

Ik stuurde Duyvené de Wit de volgende, suggestieve vragen terug: “In hoeverre is het verantwoord om 'te verwachten' dat iemand wordt vermoord? Wie staat er nog meer op het lijstje van de redactie met deze verwachting?”

Met andere woorden: mag je ‘verwachten’ dat er een aanslag wordt gepleegd op Wierd Duk (Telegraaf) of Johan Derksen op rechts of op Sander Schimmelpenninck (Volkskrant) of Jamal Ouariachi (Trouw) op links? De uitwerking hiervan, inclusief vragen over eventuele zelfcensuur en noodzakelijke beveiliging, vergt echter een ander artikel.

Overigens is zowel na de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh uitgebreid gespeculeerd over het risico op een moordaanslag, met soms een zweem van ‘eigen schuld’. Ook daarbij zijn steeds extreme citaten aangehaald. Geen van beiden wilde beveiliging.

(Zie het debat over vrijheid van meningsuiting in Nieuwsuur tussen Geerten Waling en Kustaw Bessems. De column van Waling op op EW Magazine: een Charlie Kirk zou nooit mogen spreken op Nederlandse universiteiten.)