Koning Willem I, de eerste Oranje-Nassau werd vermaard vanwege de opbouw van Nederland. Deze trouwde met zijn nicht en daaruit werd als eerste van vijf kinderen Willem Frederik George Lodewijk geboren. Hij regeerde slechts kort (1840-1849) en werd bij het volk nogal populair, te meer vanwege zijn overgeleverde heldenrol in de Slag bij Quatre-Bras, die in 1815 voorafging aan de Slag bij Waterloo die het einde van Napoleon betekende.

Willem II raakte daar ernstig gewond, maar zijn faam als krijgsheer was gevestigd. Wel achtervolgde hem de juist daarvoor mislukte verloving met de Britse prinses Charlotte. Op de koninklijke Europese datingmarkt trof hij vervolgens in 1816 Anna Paulowna die bijna een kwarteeuw moest wachten alvorens ze koningin mocht worden.

Journalist Eillert Meeter beschreef de homo-escapades van Willem II en de chantage die daarvan het gevolg was en duur afgekocht moest worden, maar hij werd lang niet geloofd. De koning kenden wij tot voor kort van voetbalclub Willem II in Tilburg, de stad waar hij later woonde, graag uitging, hoeren (m/v) bezocht en stierf (het sigarenmerk was vernoemd naar stadhouder Willem II - twee eeuwen eerder - om het makkelijk te maken).

Het boeiende leven van Willem II kwam pas in volle glorie tot uiting in 2013 toen Jeroen van Zanten bij Boom de prachtige biografie Koning Willem II, 1792-1849 publiceerde, die brede waardering wegdroeg zoals van Atte Jongstra in NRC. Willem II hield van mannen en van kunst, beide dure hobby’s, vanwege afkoopsommen voor chanteurs en investeringen in musea. Hij kwam tegenover zijn vader te staan bij de afscheiding van België in 1830, maar Belgische revolutionairen dreigden hem niettemin i n 1837 te ontmannen, wat hij tegen betaling weet te voorkomen.

Zijn goedkeuring voor de Grondwet van Thorbecke van 1848 en het opgeven van koninklijke macht was een behalve afgedwongen (chantage) gefundeerd op eigen studie, moderne overtuigingen en een zwakker wordende positie. Vervolgens bleek hij ineens wat minder vrijgevochten en liberaal.

De Ket kiest voor lol

“Held of Hypocriet? Koning of Klungel?”, zo laat maker en regisseur Tom de Ket (pas nog gezien in De Verleiders) optekenen. Maar dit is geen biografie maar een muzikale komedie “losjes gebaseerd op het leven van koning Willem II, net zo losjes als hij erop los heeft geleefd”.

Het beeld van De Ket: “Willem II was een flamboyant feestbeest, seksverslaafd, vrouwen, mannen, het maakte niet uit. Hij liep van orgie naar orgie, was oorlogsheld, leefde op voet van oorlog met zijn vader, werd zijn hele leven gechanteerd vanwege zijn uitspattingen. Aan deze chantage hebben wij onze constitutionele monarchie te danken en hij is uiteindelijk doodgeschoten door zijn eigen zoon.”

En de serieuze kant in dit toneel volgens De Ket: “Koning Willem I was een heel serieuze, steile man. Een bureaucraat. Willem II zocht de bevestiging en liefde van zijn vader, die niks van hem moest hebben. Die strijd tussen vader en zoon nam absurde proporties aan. Willem I heeft er alles aan gedaan om te verhinderen dat zijn zoon koning zou worden.”

Het doel van De Ket is een dubbelzinnige voorstelling waarin ernst en satire hand in hand gaan. Doordat in de regie van Sanne den Hartogh als Willem II de nichterige houding en zijn “neigingen” prevaleren, heeft satire de overhand. Wat het stuk kluchtig maakt en vooral een leuke theaterproductie waarin je nog wat opsteekt van de geschiedenis. Ik vind het wat minder indrukwekkend dan het fantastische Pauperparadijs, het theatrale hoogtepunt van De Ket dat nu tegelijkertijd terug is in het Afas theater.

Nepnieuws en juice

Centraal in Willem II staat lange tijd de gespannen verhouding tussen vader en zoon Willem (en frivole zus Marianne, vaardig gespeeld door Julie Boellaard). De Willem I-acteur speelt ook de basgitaar, de stevige muziek maakt het geheel aantrekkelijk. Anna Paulowna laat regelmatig haar Russische tanden zien.

Sanne den Hartogh gaat heerlijk los als flamboyante levensgenieter Willem II in een frivole entourage. Zo worden koetsen ingebracht met hedendaagse auto’s met daarop een stellage, een soort buitenformaat pausmobiel. Het hoofddecor is een gigantisch bed waarin Willem met seks een voorkeur vertoont voor “de achteringang”. Nimmer wijkt Henri Engelbewaarder - een uitstekende rol van Alex Hendrickx – van zijn zijde, als homovriend om samen te "schuimen" en als voortdurende politieke intrigant.

Letterlijk komen de woorden ‘nepnieuws’ en ‘juice’ terug. Er zijn meer verwijzingen naar hedendaagse politiek, zoals een knap verzonnen link tussen het populisme van zoon Willem III die na de dood van zijn vader ruim 40 jaar regeerde tot dochter Wilhelmina hem opvolgde. Dat maakte onderdeel uit van het laatste halfuur van de bijzondere voorstelling, waarin ik het meest genoot.

Cast:
Willem II: Sanne den Hartogh (interview met hem)
Anna Paulowna, Willemijntje: Whitney Sawyer
Marianne, Charlotte: Julie Boellaard
Prins Frederik, Willem III, Eillert Meeter: Jacob de Groot
Willem I, Thorbecke: (naam volgt)
Mimi: Erik van der Horst
Hofhouding: Laura Trompetter
Ensemble: Daan Put, Marie Claire Molly, Sarah ten Pas, Maaike Franken

*) Prachtige foto's: Willem van Walderveen 

**) Gezien: première Willem II, 14 juni 2025 in het Bostheater in Amsterdam, productie van Out of Office met NITE in Groningen, nog te zien tot 2 augustus 2025 in het Bostheater. Video: