De technologie is beschikbaar voor elk theater in de wereld en eveneens toe te passen bij congressen en andere internationale evenementen. Eind juni 2025, op het Holland Festival, wordt de vinding, die LiveText wordt genoemd, officieel geïntroduceerd. Dat is ook een test.

De bril is bedoeld voor twee doelgroepen: bezoekers aan het theater die geen of beperkt Nederlands spreken en degenen die doof of slechthorend zijn. De bril is gratis beschikbaar voor degenen die een ticket kopen en wordt vanaf het najaar in de theaters van HNT in Den Haag en voor voorstellingen op tournee aangeboden.

De aankondiging komt vandaag, vanwege de Global Accessibility Awareness Day. Deze dag vraagt aandacht voor toegang voor gehandicapten. Dit is een nog altijd ondergeschoven onderwerp, zeker nu het debat steeds gaat over gelijke rechten voor gender. Zo zijn er in Nederland 1,5 miljoen doven en slechthorenden, die eenvoudig vaak vergeten worden.

Conceptontwikkelaars Ivo Pas (geluidstechnicus en de ‘uitvinder’) en Monique Rutten (marketing) van HNT leggen uit hoe het werkt

Dove opa leidde tot uitvinding

Momenteel zijn brillen en boventiteling voor theaters sporadisch beschikbaar, vanwege de noodzakelijke arbeidsintensieve, vooraf in te voeren scripts van voorstellingen. Nieuw is de live omzetting van stemgeluid van voorstellingen via de microfoons van iedere individuele acteur.

Het geluid gaat van de audiotafel naar de software die spraak real-time omzet naar tekst, deze desgewenst vertaalt en als ondertiteling zendt naar de brillen van de dragers in de zaal. Bezoekers zien de tekst op dezelfde afstand als waar zij de acteurs zien staan, wat bijdraagt aan een rustige kijkervaring. Met verschillende kleuren wordt duidelijk wie aan het woord is.

De innovatie komt met een idee van Het Nationale Theater, en is ontwikkeld met partner XRAI op basis van technologie van Dante. XRAI is opgericht in 2022 vanuit het idee om menselijke communicatie te verbeteren met extended reality (XR) en kunstmatige intelligentie (AI) met real-time transcriptie en vertaling.

Er zijn veel mogelijke toepassingen. BBC News liet zien hoe fenomenaal het werkt voor trainingen van een dove rugbyspeler. Wired biedt een goed artikel over de toepassing en over de kinderziektes die nog optreden (of: optraden) met vertaling en omzetting.

Het idee ontstond toen ondernemer en acteur Dan Scarfe (die ooit wat deed voor KPN/Getronics) december 2021 van Canada naar Engeland vloog om zijn familie met Kerstmis te bezoeken. Zijn opa Peter (97 jaar) had te kampen met doofheid terwijl Scarfe hem zo graag had willen spreken vanwege zijn briljante geest. Scarfe kwam op het idee hem te gaan helpen met technologie wat uitmondde in XRAI, waarvan hij nu de baas is. De integratie met ChatGPT was een belangrijke doorbraak.

Dante biedt het netwerkplatform voor AV-verbindingen van de audio, in dit geval van de acteurs in het theater van HNT naar de audiopaneel en vervolgens de brillen in de zaal. De hard- en software wordt al vrij breed toegepast, bijvoorbeeld in samenwerking met de filmacademie van Bejing.

HNT voorloper in toegankelijkheid

Het Nationale Theater werkt al jaren actief aan het toegankelijk maken van theater voor mensen met een beperking. Dit project is aanvullend op de bestaande dienstverlening. De innovatie is ontwikkeld met steun van DigitALL. Deze organisatie helpt culturele instellingen om het contact met het publiek te versterken door digitale technologie