Slagkracht AIVD en MIVD onder druk
Slagkracht AIVD en MIVD onder druk
Voornaamste oorzaak is bureaucratische mierenneukerij van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB), menen ze.
Zelfs de ministers van Binnenlandse zaken en van Defensie, Ollongren en Bijleveld-Schouten, leveren ongezouten kritiek in een Kamerbrief .
De TIB knabbelt aan de ministeriële verantwoordelijkheid. De TIB wil namelijk dat de AIVD in toestemmingsaanvragen voor de inzet van bijzondere bevoegdheden, zoals taps en hacks, gaat opschrijven of er ook met een buitenlandse dienst zal worden samengewerkt.
Nog voordat is gebleken of dat wel noodzakelijk is. Daar gaat de TIB in eerste aanleg niet over. Die beslissing wordt tijdens het primaire werkproces door de diensten zelf genomen en achteraf door de verantwoordelijke ministers getoetst.
Inlichtingenproces vertraagd
Er is ook kritiek op de beoordelingen van de TIB. De Commissie voelt zich wettelijk verplicht goedkeuring te geven aan elke kleine vervolgstap in een onderzoek, zonder rekening te houden met het inlichtingenproces als geheel.
Het gevolg is gebrek aan ruimte voor het “iteratieve en onvoorspelbare karakter van het onderzoeksproces dat zo kenmerkend is voor het werk van de diensten”. De TIB kijkt te veel naar de lettertjes van de wet zonder veel inzicht te tonen in het inlichtingenproces.
Je moet het inlichtingenwerk zelf wel een beetje begrijpen om te beseffen dat het niet altijd mogelijk is gedetailleerd te omschrijven waar je precies naar op zoek bent. Een dynamisch en gedegen onderzoek gaat vaak vele kanten op. Je moet ook kunnen zoeken naar zaken die je moet uitsluiten.
Buitensporige bureaucratie
De TIB toetst een ministeriële toestemming voor de uitoefening van een bijzondere bevoegdheid die een grote inbreuk kan hebben op de persoonlijke levenssfeer van burgers. Dat staat zo in de wet.
Inlichtingendiensten vinden dat de TIB pas in actie moet komen wanneer er een substantiële inbreuk op de persoonlijke levenssfeer dreigt. De diensten willen niet voor elk wissewasje worden opgezadeld met buitensporig bureaucratische werkzaamheden. Daar gaat nu veel tijd en energie verloren.
De AIVD en MIVD hebben zo veel last van deze muggenzifterij dat het ontwikkelen van juridisch beleid tot stilstand dreigt te komen. Dat levert voor de diensten een onwerkbare situatie op, met onacceptabele risico’s voor de uitvoering van de operationele werkzaamheden tot gevolg.
Mierenneukerij
Natuurlijk houden de AIVD en MIVD zich aan de nieuwe Wiv2017; zij hebben er immers zelf aan meegeschreven. Wel hadden zij zich beter op veranderingen moeten voorbereiden.
Maar in onzekere tijden van spanning over (internationaal) terrorisme, is het beter de tijd te besteden aan het in vizier krijgen van personen die Nederlandse ingezetenen schade willen toebrengen. Juridische mierenneukerij belemmert nu het werk van de inlichtingendiensten.
De ministers brengen de Kamer van deze zorgwekkende ontwikkelingen op de hoogte.
Evaluatie inlichtingenwet al noodzakelijk
In een schriftelijke reactie zegt de TIB verbaasd en teleurgesteld te zijn dat de ministers wel al de Tweede Kamer hebben geïnformeerd, terwijl eerder toezeggingen waren gedaan om eerst met de TIB te overleggen.
De TIB wil snel met de ministers rond de tafel om te praten over verschillen van inzicht tussen de TIB en de ministers over gewenste inperkingen van de zogeheten rechtmatigheidstoets.
Om een clash tussen toezichthouders en ministers te voorkomen moet worden gewerkt aan een versnelde wetswijziging.
De wetsevaluatie gepland in mei 2020 moet beter nog dit jaar plaatsvinden. In ieder geval voordat verregaande bureaucratie leidt tot aantasting van de slagkracht van de AIVD en MIVD.
Netkwesties forum
?
Na twee jaar moet nog steeds geen goede balans tussen operationele noodzaak van AIVD en MIVD en de rechtsbescherming van de burger. De TIB ontdekt te vaak onregelmatigheden
De TIB schrijft in haar jaarverslag dat de inlichtingen- en veiligheidsdiensten AIVD en MIVD bij verzoeken om inzet van bepaalde bijzondere bevoegdheden de toetsingscommissie niet altijd volledig en een aantal malen ook onjuist heeft geïnformeerd. Dat laat de noodzaak zien dat de commissie alert moet blijven en dat haar bestaan legitiem is.
Obstructie DG AIVD Rob Bertholee
Het is niet waarschijnlijk dat de AIVD en MIVD structureel onjuiste informatie verstrekten. De TIB noemt echter wel een dissonant uit de jaren 2018 en 2019. In één individuele casus is komen vast te staan dat het toenmalige hoofd AIVD, Rob Bertholee, het niet nodig vond bepaalde informatie aan de TIB te verstrekken, terwijl hij wel degelijk wist dat die informatie relevant was voor de beoordeling. Dat is schadelijk voor de vertrouwensrelatie tussen de TIB en de AIVD. Vooraf toetsen is in veel gevallen dus noodzakelijk gebleken.
Verstoring operationele onderzoeken
Zoals altijd zijn er meer kanten aan een verhaal. Het te nauwgezet toepassen van wetten, artikelen en regeltjes kunnen het inlichtingenproces ongewenst vertragen of zelfs stoppen. Het afwijzen door de TIB van verzoeken tot uitbreiding van onderzoekscapaciteit verstoort de noodzakelijke continuïteit in lopende inlichtingenoperaties. Het niet mogen doorpakken naar vervolgonderzoeken is schadelijk in een proces van 'logische intelligence'.
Voor mensen die weinig of niets weten van 'inlichtingenwerk in uitvoering' en zelfs inlichtingenwerk en opsporingsactiviteiten door elkaar halen geef ik een simpele vergelijking. 'Spionnenwerk' lijkt op het(on)gericht zoeken naar artikelen in bijvoorbeeld bouwmarkten of het browsen op websites van mode- of meubelzaken. Na het vinden van gewenste artikelen wordt vaak gezocht naar bijpassende accessoires als hoed, das, gordijnen of vloerkleed. Websites vermelden ook zelf: "Klanten die dit item hebben gekocht, kochten ook...'. Eerst nieuw boodschappenbriefje maken zoals de TIB dat wil, is dan raar.
AIVD en MIVD nog veel in het nadeel
In het inlichtingenproces herkennen we deze methodiek. De AIVD zoekt en vindt in het inlichtingenproces waar hij naar op zoek was, maar vindt toevallig ook nog iets anders. Dat heet bijvangst en leidt vaak tot nieuw onderzoek. Dit inlichtingenproces moet met zo weinig formele tussenstops of herstarts plaatsvinden, omdat de continuïteit en de dynamiek de resultaten ten goede zullen komen.
Dat moet de TIB dan niet als 'onrechtmatig' afkeuren. Het is namelijk prima te verdedigen dat verkenningen van zijwegen in reeds lopende operationele onderzoeken, vanwege de geboden accuratesse en snelheid niet langer (nogmaals) vooraf worden getoetst.
Doodzonde
Samenvattend. Het onzorgvuldig informeren van de TIB door de AIVD moet worden voorkomen. Een bewust foutief of weigeren te informeren van de TIB is een doodzonde, die sancties tot gevolg moet hebben. De TIB heeft aangetoond dat zij nog bestaansrecht heeft. De commissie is zelfs geneigd zich als een extra controlerend juridisch onderdeel van de diensten te profileren.
De huidige bezetting van vier personen in de TIB gaat zich absoluut wreken; er moeten meer leden bijkomen. Die leden moeten beslist verstand hebben van - en liever nog, ervaring in – het inlichtingenwerk om mede te kunnen beoordelen of continuïteit van de trade craft in voorkomende gevallen belangrijk is dan (tijdelijk) uitstel door de TIB zelf. Of dat zelfs toetsing van de inlichtingenoperatie achteraf door de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) de voorkeur verdient.
Tenslotte moet in de evaluatie van de wet (WIV 2017) later dit jaar bijzondere aandacht worden besteed aan de verhouding prestatiedruk van het inlichtingenwerk versus de mate van toetsing en toezicht. Belangrijk is dat zichtbaar wordt of processen en methoden niet te vaak tussentijds onnodig worden vertraagd, verstoord of zelfs gestopt.
Het blijft voor alle partijen een uitdaging de goede balans te vinden tussen de continuïteit van operationele methodieken van het inlichtingenwerk en het voldoen aan vertragende verplichtingen in de wet. De balans slaat echter nu te veel in het nadeel van de AIVD en MIVD uit.
In een jaar tijd is relatie tussen de AIVD en de TIB niet veel veranderd.
https://www.netkwesties.nl/1330/slagkracht-aivd-en-mivd-onder-druk.htm (april 2019)
https://3secretfingers.blogspot.com/2020/07/toetsingscommissie-tib-balanceert-met.html
1. De AIVD en MIVD houden zich aan de nieuwe Wiv2017.
2. Zij hebben er zélf aan meegeschreven.
3. Wel hadden zij zich beter op veranderingen moeten voorbereiden.
4. in onzekere tijden van spanning over (internationaal) terrorisme, achtte men het beter de tijd te besteden aan het in vizier krijgen van personen die Nederlandse ingezetenen schade willen toebrengen
"Juridische mierenneukerij belemmert nu het werk van de inlichtingendiensten" is dus gewoon grof gelogen.
Als men niet binnen de kaders van de wet kan en wil optreden moet men niet anderen daarvan de schuld geven.
Overigens weet iedereen die een klein beetje bekend is met dit wereldje dat er al een kleine eeuw een verschil is tussen wat inlichtingen- en veiligheidsdiensten mógen en wat zij dóen.
Netkwesties © 1999/2023. Alle rechten voorbehouden. Privacyverklaring
