‘Jonge ondernemers kun je ze niet meer noemen. Bill Binney (74) en Kirk Wiebe (72) zijn beiden pensioengerechtigd, toch brandt het vuur van een tech-startup in hen. Ze zijn IT-consultants met een bijzondere achtergrond: Binney en Wiebe werkten jaren voor de Amerikaanse geheime dienst NSA maar stapten op toen in 2001 de massale afluisterprogramma’s begonnen, meteen na de aanslagen op 11 september.’

Een sympathieker introductie zoals deze in NRC kun je je niet wensen, temeer daar op de foto Binney in een rolstoel plaatsneemt. Dit zijn, kortom, ‘good cops’. Het interview is een perfecte p.r. voor hun handelsreis langs Nederlandse bedrijven en instanties, potentiële klanten voor hun product ThinThread waaronder zich ook de AIVD zou bevinden.

Immers, hun software, aldus weer de promo in NRC: ‘In plaats van alle data van telefoonmaatschappijen en internetknooppunten af te tappen en te bewaren voor latere analyse, filtert ThinThread verdachte relaties en handelingen automatisch uit de datastroom, en laat de rest van de gebruikers ongemoeid en anoniem.’

Verloren NSA-strijd

‘DunneDraad’ selecteert verdachte communicatie en bijbehorende relaties (metadata) met een kans dat er terroristische acties of andere criminaliteit uit voortvloeien. Als de verdenking reëel lijkt, kan de instantie toestemming vragen om de identiteit van de bijbehorende personen onder ogen te krijgen en deze te gaan volgen. Dat is conform de wet in de meeste landen.

ThinThread verloor de strijd om de dominante speurmethode binnen de NSA te worden, zo opperen Binney en Wiebe – en het staat ook op Wikipedia – na de aanslagen in New York in 2001. De lekiding koos toen voor TrailBlazer, een programma opgezet door Boeing, Computer Sciences Corporation (CSC) en Booz Allen Hamilton. Dit verzamelt massaal telefonie en internetdata van iedereen, slaat die op voor onbepaalde tijd om te analyseren en spuit vanuit verdachte patronen direct alle verdachte personen en al hun relaties .

Dit verdere ontwikkeling van dit programma faalde echter hopeloos, met een prijskaartje van 1 miljard dollar. Zoveel werd duidelijk uit NSA-rapporten die hun weg vonden naar The Baltimore Sun die er prijzen mee won. De anonieme bronnen waren volgens de FBI de heren Wiebe, Binney, Ed Loomis (CSC) en Thomas Drake (de ‘NSA-four’ klokkenluiders), met een staflid van het House Intelligence Committee, Diane Roark.

 Alleen de vervolging van Drake werd doorgezet, maar in 2011 alsnog gestaakt in ruil voor een minieme bekentenis. Het ultieme verhaal verscheen in 2011 in the New Yorker onder de titel The Secret Sharer, waarin de rol van een andere ‘good guy’, Barack Obama werd bekritiseerd (‘erger dan Nixon’).

Reclamereis

Binney is een vermaarde data-expert van de NSA. Hij was directeur van de World Geopolitical & Military Analysis van het vermaarde/beruchte Signals Intelligence Automation Research Center (SARC) van de NSA. Nu biedt hij ThinThread aan bedrijven en diensten aan.

Hij en Wiebe beweren met droge ogen dat ze met ThinThread de aanslagen in Parijs, Londen, Manchester en Orlando hadden kunnen voorkomen. Bovenal maakte Oliver Stone de documentaire met de stellige bewering dat ThinThread de aanslagen van 11 september hadden voorkomen.

Ze hadden daarmee, beweren ze, steeds vanuit de big data van de communicatie de verdachte patronen kunnen blootleggen als basis voor concrete verdenkingen.

De docu heet ‘A Good American’. We hebben te maken met mensen die tientallen jaren voor de NSA werkten en nu een commercieel belang. Ze deugen, aldus de vraaggesprekken, portretten en docu

Van hun product ThinThread is online weinig te vinden, en of bedrijven of diensten er baat bij hebben evenmin. Ook is niet helder hoe het van een NSA-ontwikkeling tot een kennelijk commercieel product is geworden. Mochten de dissidenten het zomaar meenemen?

Wel testten de heren in 2000 ThinThread, toen nog binnen de NSA, heimelijk met de inlichtingendienst in Nieuw-Zeeland. Details werden niet openbaar, dus is de vraag of ThinThread zo goed binnen wettelijke kaders past als beweerd is. Vragen in het parlement van Nieuw-Zeeland bleven onbeantwoord.

De meest uitgebreide informatie over ThinThread staat in een vraaggesprek met ComputerWeekly. Geestig in dat verhaal is dat Binney zegt Snowden in 2013 zijn onthullingen niet had kunnen doen als ThinThread leidend was geworden in de NSA. Want dan zou het massaal downloaden door Snowden van documenten direct zichtbaar zijn geworden.

Nog een boeiend detail: Binney begon zijn loopbaan bij de geheime diensten in 1965 in Europa bij een onderdeel van de Army Security Agency. Dat overzag de hele militaire spionage in Europa, dus liggen er ook lijntjes met Nederland dat destijds nogal actief was in internationale spionage. De geheime diensten van de VS bemoeiden zich ook intensief met de Nederlandse politiek.