Drang tot filteren internet brengt grote risico's mee

Uit het Baywatch onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en CenterData in Tilburg is gebleken dat het blokkeren van de website The Pirate Bay (TPB) geen effect heeft gehad op het downloadgedrag van Nederlanders.

De reactie van Stichting Brein en kort daarna Buma/Stemra was een klassieke vlucht naar voren: “Dat een groot gedeelte van deze bezoekers vervolgens op zoek gaat naar andere illegale alternatieven toont juist aan hoe succesvol de blokkade is, en hoe belangrijk het is dat Stichting Brein zijn werk voortzet en andere sites ook laat blokkeren”. Volgens Brein is het bezoek van TPB met 80 procent teruggelopen. 

Porno- en gokblokkade

Er dook echter bijna exact tegelijk met de officiële reactie een nieuw probleem voor de blokkeerenthousiasten op: Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie stuurde die vrijdag een brief aan de Tweede Kamer  over een pornoblokkade waarin hij stelt dat filters niet effectief zijn.

“Wij achten het daarom niet opportuun om van overheidswege aan te sturen op of onderzoek te doen naar een automatische blokkade. Bovendien is duidelijk dat een dergelijke blokkade uitvoeringskosten voor aanbieders van hardware met zich meebrengt terwijl door de gebrekkige effectiviteit van de filters het nut hiervan betrekkelijk is.”

Het zou wel verstandig zijn als Opstelten zich met staatssecretaris Fred Teeven verstaat, die in zijn Wetsvoorstel Kansspelen op Afstand nu juist net wel die technische maatregelen voor automatische blokkades wil gaan doorvoeren.

Opstelten, Teeven en Brein hebben wel één consistente lijn: in alle gevallen is er opvallend weinig bereidheid om enig onderzoek te doen naar de uitvoerbaarheid en invloed van automatische blokkades.

Uit de reacties blijkt ook nog steeds de wens van Brein en Buma/Stemra om wetten te herinterpreteren die nu internetbedrijven vrijwaren van de verantwoordelijkheden voor de daden van hun gebruikers. Zij zien net als Teeven ISPs niet als een soort elektronische wegennetbeheerders, maar als tollenaars en ordebewaarders.

Interet Kill-switch

Je kunt dit allemaal wel willen, geredeneerd vanuit het eigen belang of bedrijfstakbelang, maar al deze voorstellen, bevochten in de rechtbank of in de Kamer, gaan waarschijnlijk onbedoelde gevolgen losmaken – privacyschending, toegenomen surveillance, stagnerende innovatie en ontwrichting van internetarchitectuur – waar niemand tot nu toe dus over wil uitweiden.

Het is onverantwoordelijk om effectief internetbeleid te ontwikkelen zonder na te gaan hoe het terreinen raakt die niets van doen hebben met cultuur, zeden of gokverslaving. Het wereldwijde web is geen TV-on-Steroïds, rijp voor de Kijkwijzer.

Willen we echt systemen bouwen die online content kunnen screenen of sites blokkeren om later te ontdekken dat dictators precies die tools gebruiken voor het bespioneren van dissidenten en censuur?

En welk additioneel veiligheidsrisico lopen wij als nu juist die blacklist-systemen, een nieuw single-point-of-failure, het doelwit gaan worden voor online vandalen of anderen die graag deze “Internet Kill Switch” willen bedienen om hen onwelgevallige sites uit de lucht te halen?

Willen wij die kant op als het nut van blokkeren en filteren kennelijk erg betrekkelijk is?