Beperkt onderzoek naar effect internet op de economie

"Google heeft The Boston Consulting Group de opdracht gegeven een onafhankelijk onderzoek te doen naar de huidige waarde van de interneteconomie in Nederland, de onderliggende drijvers voor die waarde, hoe we het doen in vergelijking met andere landen en hoe dit mogelijk kan veranderen in de toekomst. Google wil het Nederlandse bedrijfsleven helpen zich sterker online te profileren en internet te gebruiken om te groeien", aldus de website Impact van Interned waarop het rapport staat (ook naast dit artikel).

De belangrijkste uitkomst van de Boston Consulting Group: de online economie draagt direct meetbaar 24,3 miljard euro per jaar bij aan het bruto nationaal product (bbp) van Nederland. Dat is minder dan vijf procent van het totaal, en daarmee lager dan in bijvoorbeeld Engeland en Zweden.

De 'interneteconomie' bestaat voor de helft uit online aankopen van consumenten. Naast die 12 miljard komt de andere helft van bedrijfs- en overheidsinvesteringen en export die BCG samen becijfert op eveneens 12 miljard:
* ruim 7 miljard aan investeringen, inclusief bijvoorbeeld infrastructuur door telecombedrijven;
* 4,6 miljard overheidsinvesteringen;
* 500 miljoen aan netto export (9,7 miljard export tegen 9,2 miljard import).

Helaas zijn deze drie elementen nauwelijks nader gespecificeerd. En is dat wel interneteconomie? Immers, bijvoorbeeld de overheidsinvesteringen betreffen ook aanschaf van pc's en Windows licenties. En doorvoer van hardware via de haven van Rotterdam wordt ook meegeteld. Bij die traditionele metingen kun je vraagtekens plaatsen.

Het percentage van 4,3 procent van Nederland ligt lager dan van Engeland (7,2 procent) en Zweden (6,6 procent). Dat is te wijten aan het gemiddeld lage bedrag, 1.500 euro per jaar, dat Nederlandse consumenten online bestellen.

In 2015 zal dat percentage in Nederland 5,9 procent zijn (41 miljard euro), en bij voortvarende groei 6,8 procent (47 miljard). Online consumptie verdubbelt ruimschoots binnen vijf jaar, naar 25 tot 30 miljard euro, en gaat daarmee nog zwaarder wegen in de 'interneteconomie' zoals BCG die schetst.

Invloed buiten het bbp-effect

BCG noemt ook indirecte effecten:
* 8 miljard euro aan offline aankopen met online oriëntatie vooraf;
* Gratis toegang tot informatie: van de top 50 bezochte sites is 90 procent Nederlands;
* Internet biedt werk aan zo'n 110.000 personen die 30 miljard euro omzet genereren;

Een groot aantal andere indirecte belangrijke bijdragen aan de economie in de vorm van bijvoorbeeld efficiencywinst door internetbankieren en het inkopen via internet, thuiswerken,wordt wel genoemd en kwalitatief beschreven, soms vaag gekwantificeerd uit andere onderzoek, maar is niet gekwantificeerd in de vorm van bijdragen aan de economie. In de inleiding zegt BCG wel:"In dit rapport kwantificeren we ondermeer de bijdrage van het internet aan de Nederlandse economie."

Maar juist de indirecte bijdragen zouden zo boeiend zijn om een goed beeld te krijgen van de invloed. In plaats daarvan komt BCG met de bekende eigen maatstaven voor een internationale vergelijking, samengebald in de 'e-Intensity Index'. Nederland zou daarin volgens BCG vijfde staan na Denemarken, Zuid-Korea, Japan en Zweden.

Nederland, meent BCG, is sterk in beschikbaarheid van internet (vierde) en betrokkenheid (derde) ,maar staat lager met bestedingen (achtste). Voor behoud van die vierde plek moet Nederland volgens BCG wel blijven investeren in glasvezel naar woningen en mobiel breedband. Zo is Flevoland de beste online provincie dankzij veel glasvezel. Wat dat oplevert is niet nagegaan.

Wel plaatst BCG wat discutabele argumenten:
* MKB-bedrijven die online actief zijn genereerden afgelopen jaren 3 procent groei, offline bedrijven geen groei. Of er ook een oorzakelijk verband is, wordt niet onderzocht
* BCG stelt dat LinkedIn en Cisco hun Europese hoofdkantoor in Amsterdam vestigden vanwege de nabijheid van het Ams-IX knooppunt. Het is zeer de vraag of dat exclusief een (belangrijke) reden is. BCG noemt juist niet een aantal datacenters die wellicht vanwege internetknooppunten in Nederland staan zoals dat van opdrachtgever Google in Groningen

Volgens Marty Smits, algemeen directeur van, en partner in BCG, heeft zijn bureau het kwantificeren van bijdragen zoals productiviteits- en efficiencywinst om de volgende redenen nagelaten: "We hebben het bewust beperkt vanwege de internationale vergelijkbaarheid. Met de directe bijdragen zoals e-commerce kun je landen gaan vergelijken en ook iets zeggen over de positie van landen ten opzichte van elkaar en de potentie van, in dit geval, Nederland. Ook kun je vele andere effecten van internet die we aanstippen in de ringen rondom de directe bijdragen aan het bbp niet toerekenen aan het bbp."

Belang van Google

BCG noemt online criminaliteit en angst ervoor als negatieve invloeden van internet, zoals wellicht tijdverlies door twitteren, facebooken, veel frequenter e-mail dan noodzakelijk of tweedehands handel die de aankoop van nieuwe producten kan remmen. De omvang van Marktplaats is overigens niet meegerekend, want onbekend volgens BCG. Ook mobiel internet komt er karig af.

Smits vindt het wat overdreven om genoemde diensten een eventueel negatieve invloed toe te dichten: "Twitter wordt ook gebruikt door bedrijven voor ondermeer marketing. En er is nooit een negatief effect op de consumentenbestedingen aangetoond van tweedehands online handel. Voor een deel is dat ook vervanging van ruilhandel die er altijd al was."

De positieve effecten op de economie van bijvoorbeeld zoekdienst Google komt in het onderzoek niet voor, evenmin als de ongeveer half miljard aan reclame die Google tot grootste reclamebedrijf in Nederland maakt (groter dan Telegraaf en RTL bijvoorbeeld). Voor Google Nederland is het onderzoek belangrijk om het potentieel voor de Nederlandse economie aan te tonen, vooral voor het midden- en kleinbedrijf. En die activiteit moet omhoog, inclusief het adverteren.

BCG heeft ruim 700 MKB-bedrijven vragen gesteld. Bijna de helft (46 procent) is intensief met internet in de weer naar eigen zeggen, voor verkoop en marketing. Nog eens bijna 30 procent is passief met een website, een kwart heeft geen online uithangborden. Belangrijk voor Google: 20 procent adverteert bij zoekdiensten, tegen ruim 60 procent in Engeland. Ook laat maar 20 procent online commentaar toe van klanten, tegen ruim 50 procent in Engeland. Tien procent twittert, van de Britse bedrijven 20 procent.

Aardige voorbeelden

Immers, volgens BCG doen Nederlandse bedrijven te weinig met internet qua inkoop, marketing en verkoop. 'Slechts' 37 procent van de bedrijven koopt online in, en 22 procent verkoopt via het net. Loopt het bedrijfsleven haar 'achterstand' in, dan gaat het gepaard het meer online reclame en daarvan leeft Google.

Het beeld ontstaat dat vooral consumerend Nederland de economische invloed van internet draagt met aankopen. Grote mondiale bedrijven, merkt BCG op, heeft Nederland niet in de internetsector.

Op de website staat niettemin een aantal boeiende voorbeelden in videofilmpjes van een paar minuten vervat. Het gaat om klanten van Google Adwords in Nederland die ook in het rapport aan bod komen. (Ze staan op YouTube van Google en na het afspelen krijg je aanbevelingen voor andere films die niets met het onderzoek van doen hebben.) Ook hier is gekozen voor e-commerce al staan er behalve leveranciers van cadeaus, bloemen en taarten ook boeiende voorbeelden bij van internationale leveranciers van therapie, taallessen en spellen:

* Spil Games: Spelletjes
* Myngle: online taallessen
* Interapy: online psychische behandeling

* Bloemen.net/ in Middelharnis
* Yoursurprise in Zierikzee
* Gefelicitaart: Taarten leveren

Uit een veelheid van bronnen strooit BCG nog met allerhande cijfers van mogelijk economische invloeden, maar tijd en geld ontbraken waarschijnlijk om die nader te onderzoeken en te duiden. Het is natuurlijk ook een enorme kluif om al die indirecte invloeden eens goed te onderzoeken. Daar is het wachten dus nog op.