AP bijt in het zand met grote zaak tegen datahandel Experian

De mondiale datahandel Experian en de Autoriteit Persoonsgegevens stonden voor de rechtbank in de meest hooglopende zaak over schending van de wet AVG. Ofschoon Experian tevergeefs anonimiteit wist te bepleiten bij de rechtbank maar wel het boetebedrag geheim wist te houden, werd in een artikel van Netkwesties duidelijk dat het om Experian ging met een bedrag van wellicht 200 miljoen euro boete.

Dit bedrag werd uit de losse pols berekend, maar de rechtbank bevetigde dat het om een letterlijk buitengewoon hoog bedrag ging. Het zou tot stand gekomen kunnen zijn door een onjuist hanteren van de regels voor bepaling van de hoogte van boetes door de AP.

Daarin zou een bevestiging kunnen schuilen in de getroffen schikking die afgelopen week openbaargemaakt werd door de AP. Die is uit onderhandeld door de advocaten van Freshfields en Pels Rijcken die Experian bijstonden. Opvallend is de rol van Pels Rijcken want dit is de landsadvocaat die in dit geval tegen een overheidsorgaan pleitte.

Betalen en pleite

Al per 1 januari 2025 is Experian in Nederland gestopt met het aanbieden van de gewraakte kredietbeoordelingen van consumenten aan haar zakelijke klanten zoals incassobureaus, telefonie- en energiebedrijven en webwinkels. Uit de schikking: “Het bedrijf is gestopt met de werkzaamheden in Nederland en gaat nog dit jaar de database met al deze persoonsgegevens verwijderen.”

De wetsovertreding is erkend, en Experian hoeft slechts 2,7 miljoen euro op te hoesten als boete. Op een omzet van 7 miljoen in Nederland is dat een flinke hap, waarmee ook het staken van de activiteiten begrepen kan worden.

Experian staat overigens nog genoteerd als lid van de club van kredietinfobedrijven, de VVKI, net als Focum en EDR waarop de AP ook het vizier heeft gericht. De VVKI zegt dat het lidmaatschap van haar club garandeert dat het bedrijf goed omgaat met de AVG. “Kredietinformatiebureaus verwerken persoonsgegevens in de regel op basis van het gerechtvaardigd belang om overkreditering, problematische schulden en fraude te voorkomen. Het overlegorgaan van de Europese privacytoezichthouders WP29 (Working Party 29) heeft bevestigd dat ‘kredietcontroles’ een gerechtvaardigd belang opleveren om persoonsgegevens te verwerken.”

Experian blijft vooralsnog actief in andere landen die de AVG hanteren, zoals Duitsland en Spanje en Denemarken. Een Duitse rechtbank heeft de Europese rechter gevraagd naar de grenzen van het opereren van kredietbeoordelaars.

AP-voorzitter Aleid Wolfsen spreekt over klagende mensen. Het ging om twee terecht gebleken klachten uit 2018 van personen die niet langer op afbetaling konden kopen of niet zonder een borgsom te voldoen naar een nieuwe energieleverancier konden overstappen. De ‘kredietscores’ kwamen van Experian.

Het openbare debat over schendingen van databescherming behelst doorgaans bekende platforms als van Meta, Google en TikTok. Grote datahandelaren zoals Experian, Equifax en Axciom blijven onder de radar. In die zin is het jammer dat de transparantie het onderspit delft door de schikking.

Tennisbond en spam

Het  “gerechtvaardigd belang” om persoonsgegevens te verzamelen is één van de zes grondslagen van de AVG. Partijen nemen daar graag hun toevlucht toe, want dan hoeven ze geen toestemming te vragen aan individuen.

Ook in de zaak van de tennisbond speelde een gerechtvaardigd belang. De KNLTB beweerde dat hij aan de leden van tennisclubs mail van sponsors webwinkel TennisDirect en de Nederlandse Loterij zonder instemming mocht sturen. Dat was niet zo, dus gaf de AP een boete van 525.000 euro.

De AP stelde echter dat organisaties zich nooit en te nimmer vanuit een commercieel oogpunt mogen beroepen op een gerechtvaardigd belang. Dat standpunt werd ferm verdedigd door AP-voorzitter Aleid Wolfsen die daarop tot in Brussel werd afgestraft, en vervolgens door de Europese rechter.

Deze stelde dat een commercieel belang niet altijd en eeuwig een beroep op een gerechtvaardigd belang uitsluit. Eigenlijk moet de AP ieder beroep op een gerechtvaardigd belang op zichzelf beoordelen. In het geval van de tennisbond is vrij duidelijk dat het verzenden van de mail van sponsors spam betreft, zonder toestemming verstuurde mail. Dus de AP had KNLTB alsnog kunnen straffen ineen nieuwe zaak.

Er is echter een schikking getroffen. De boete is gehalveerd tot 250.000 euro, maar wordt niet geïnd. Voor dat geld mag/moet de tennisbond “een voorlichtingscampagne over privacy richting tennisclubs en andere sportbonden” bekostigen.

De wet voorziet niet in zo’n handjeklap, maar dominee Aleid Wolfsen van de AP en de koopmannen van het bestuur van de KNLTB zijn dit overeengekomen.

Hoe die privacy van sporters er precies uit moet zien qua individuele toestemming versus belangen van de verenigingen, bijvoorbeeld voor vermelding van namen en telefoonnummers in clubbladen en op websites, kan nog interessant worden.