Journalistiek is de beroepsgroep die vaak privacy schendt, maar blijft zelf graag wijzen op Google en Facebook als grootste privacyschenders. Hypocrisie is overal: journalisten zijn niet minder dan andere mensen ijdel, hebzuchtig, afgunstig en bereid om anderen pootje te haken. En gaan beroepsmatig op jacht naar persoonsgegevens, en houden daar grote dossiers van bij.

Het inbreuk maken op de persoonlijke levenssfeer gebeurt in de media voortdurend, want dat mag volgens de AVG met de ‘media-uitzondering’. De uitleg daarvan verschilt in Den Haag en in Luxemburg, maar als het journalistiek relevant is mag je identiteiten prijsgeven. In het online tijdperk van ‘iedereen journalist’. Is dat moeilijk te begrenzen dan voorheen.

Dader met naam; bronnen anoniem

Grenzen verschuiven en zijn in het geding, zo blijkt uit een informatieve beschouwing van NRC-Ombudsman Sjoerd de Jong over namen nemen van (vermeende) #metoo-daders die met hun volledige naam worden genoemd, soms na een rechtszaak. Zijn ze na een aangifte dan echter verdachte in een rechtszaak, dan is ineens anonimisering nodig.

De Ombudsman schrijft ook over bronnen die wel anoniem mogen verhalen: ‘Bij dit onderzoek koos de krant er bewust voor alle vrouwen te anonimiseren om hen te beschermen, gezien het gewelddadige karakter van hun belager. Toch, je zou hopen dat ook zulke anonimiteit-uit-lijfsbehoud een keer kan worden doorbroken.’

Kuyt en Sneijder

Dit weekend beklaagt Paul Jansen, hoofdredacteur van De Telegraaf, zich over het anonimiseren van personen in artikelen in zijn krant. Eerst was daar de Leidse student die een taakstraf kreeg wegen mishandeling en bedreiging. De student was ook fractiemedewerker in de Tweede Kamer.

‘Deze laatste zin was natuurlijk aanleiding om het nieuws te publiceren. Echter, de naam van de veroordeelde ontbrak, als ook van de partij waar hij voor werkte. Waarom? Het artikel was overgenomen van Het Leidsch Dagblad, waarmee De Telegraaf content deelt. Deze regionale titel van moederbedrijf Mediahuis besloot te anonimiseren met als reden dat fractiemedewerkers geen publieke figuren zijn. Tussen krantenredacties geldt de afspraak dat overgenomen artikelen inhoudelijk niet worden gewijzigd. In dit geval was dat ongelukkig.

Nieuwsmedia schrijven dagelijks over verdachten met voornaam en de initiaal van de achternaam. Bij publieke figuren wordt doorgaans de hele achternaam vermeld. Anonimiseren gebeurt in de regel alleen bij minderjarigen.’

En waarom zou zelfs de naam van de politieke partij in het artikel moeten ontbreken? Zo schreven media in 2018 uitvoerig over een ontslagzaak van een GL-woordvoerder in de Kamer, wegens aanranding van een stagiair, zonder overigens diens naam te noemen. De man in kwestie was nooit veroordeeld; hij was zelf naar de civiele rechter gestapt om zijn ontslag aan te vechten, maar verloor de zaak.’

Curieuzer was het besluit van De Telegraaf en John van den Heuvel om de bekende Nederlanders Dirk Kuyt en Wesley Sneijder als gokkers en getuigen in een criminele zaak niet bij naam te noemen. AD deed dat wel. Jansen: 'Zoals John van den Heuvel in zijn viziercolumn uitlegde, besloten we te anonimiseren aangezien er tegen het duo niets strafbaars voorlag. Toen andere media op onze primeur doken en hun namen onthulden, meldden wij die ook. Anonimiseren was zinloos geworden.'

#Metoo

Elders staat ook de fractiemedewerker van Forum voor Democratie en kandidaat-Kamerlid met naam en toenaam, en daarnaar linken is ook hypocriet als je de jongeman een nieuw leven na de veroordeling gunt. GeenStijl maakt er een sport van om identiteiten te achterhalen en lezers gaan er maar wat graag heen, ook journalisten.

NRC brengt dit weekend een mooie verhaal van Jannetje Koelewijn over de oudere familie Bosman in Rotterdam. Jarige broer Piet nodigt broer, vijf zussen en partners uit, maar loopt tegen de coronadispuut aan. Vier zijn er niet gevaccineerd. Broer Henk Bosman (81) en de zussen Anna Paans-Bosman (79) en Carla Bosman (74) worden geïnterviewd. De laatste, een viruswappie, wil anoniem blijven dus vermeldt niet de naam van haar echtgenoot waarmee ze door het leven gaat. Het trio staat wel op de foto inclusief Carla. Ze zijn oud genoeg om niet te veel sporen online te hebben achtergelaten zoals op Facebook en LinkedIn…