De zaak loopt al geruime tijd want begin december 2023 heeft SMC de zaak al aanhangig gemaakt omdat een concurrerende Stichting Bescherming Privacybelangen met de Consumentenbond al in september 2023 een claimactie was begonnen. Anders claimers moeten dan wettelijk binnen drie maanden aansluiten. Eén van de partijen wijst de rechtbank dan aan als leider van de claimzaak. SMC opereert via de website Androidclaim.nl.

De stichting heeft Doug Leith van het Trinity College in Dublin, Ierland twee jaar lang onderzoek laten doen. Met verschillende Android-telefoons is het uitgaande verkeer via een Nederlandse server opgevangen, is de encryptie doorbroken en zijn de data geanalyseerd. In 2022 publiceerde Leith al onderzoek naar dataverzameling door Google met het bellen en sms’en onder Android, via Google Play Services Clearcut en Google/Firebase Analytics.

Uit het onderzoek voor SMC “blijkt dat een bundel processen genaamd ‘Google Play Services’, geruisloos op de achtergrond draait en niet kan worden uitgezet of verwijderd. Deze processen registreren continu wat er op en rondom de telefoon plaatsvindt. Zo wordt met Google gedeeld welke apps iemand gebruikt, producten er besteld worden en zelfs of gebruikers liggen te slapen” aldus SMC.

Identiteiten zijn volgens SMC gekoppeld aan tijdsbesteding, locaties, contacten, belgeschiedenis, app-gebruik en actuele locatie. Volgens de stichting is dit voor Android-gebruikers niet duidelijk, laat staan dat ze hiervoor toestemming hebben gegeven.

Google: speculatieve zaak

In de Play Store – een andere dienst – staat dat Google de app Google Play Services deze week heeft aangepast. Google zegt over de app: “Google Play-services wordt gebruikt om Google-apps en apps van Google Play te updaten…verificatie voor uw Google-services, gesynchroniseerde contacten, toegang tot de nieuwste privacyinstellingen… en op locatie gebaseerde services. Google Play-services verbetert ook uw app-ervaring. Het versnelt offline zoekopdrachten, biedt echter lijkende kaarten en verbetert game-ervaringen.”

En ook: “Apps werken mogelijk niet als u Google Play-services verwijdert.” Echter, de meeste – oudere – telefoons kun je Google Play Services niet verwijderen, wel uitzetten. Daar staat trouwens ook bij dat Google Play Services inzet voor beheer van advertentievoorkeuren, om  back-ups te bewaren en voor games, fitness en het synchroniseren van contacten, locaties delen en systeembeheer. Het is het ‘duizenddingendoekje’ van de Android-telefoons.

Stichting Massaschade & Consument stelt dat Google met haar handelswijze een groot aantal Nederlandse en Europese regels overtreedt. De stichting wil afdwingen dat Google (privacy)wijzigingen doorvoert en vordert een zak met een niet nader genoemde hoeveelheid geld voor circa negen miljoen Nederlandse gebruikers.

Google Nederland stelt in een commentaar: “Net als sommige andere massaclaims die we de laatste tijd in Nederland zien, is dit een speculatieve rechtszaak voor opportunistisch financieel gewin. Er wordt een misleidend beeld geschetst van hoe Android en onze andere systemen werken. We zien deze zaak met veel vertrouwen tegemoet.”

Investeerders achter de claims

Wie nu inschrijft ziet de volgende boodschap: “In geval van een positief vonnis of een schikking kan een deel van jouw vergoeding worden ingehouden om de kosten van deze actie te vergoeden. Daarnaast wordt er 17.5 procent van de netto-vergoeding ingehouden als compensatie voor de financier van de procedure.” Dat geld, na aftrek van de kosten, gaat naar Eaton Hall Funding LLC. De  kosten zijn voornamelijk juridisch, van bureau Brandeis van Christiaan Alberdingk Thijm.

Voorzitter in het SMC-bestuur is Lucia Melcherts  die als jurist in dienst is bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Ze werkte eerder bij Binnenlandse Zaken. In het jaarverslag van SMC staat: “De kennis die de stichting heeft opgedaan over de werkwijze van Tiktok is actief gedeeld met onder meer het ministerie van Binnenlandse zaken.”

Andere bestuursleden zijn Dennis Jullens (Universiteit van Amsterdam), Remco Dolstra (communicatieadviseur) en Huub de Jong (Turing Advocaten).

In de Raad van Toezicht zetelen Frans van Steenis (Hague Corporate Affairs), Simone van der Hof en Vanessa Mak van Universiteit Leiden en Ianika Tzankova van Universiteit Tilburg, tevens advocaat. De stichting is ingeschreven op Terweeweg 12 in Oegstgeest, het woonadres van Lucia Melcherts.

De Raad van Toezicht van SMC heeft de vergoeding voor het Bestuur voor het jaar 2021 vastgesteld op 15.000 euro voor de voorzitter en 12.500 voor de overige leden van het Bestuur. Ook de toezichthouders krijgen een vergoeding: de voorzitter 12.500 per jaar en de overige leden 10.000 per jaar. In het jaarverslag over 2022 staat: “In 2022 is het totaal € 62.500 exclusief BTW uitgekeerd aan de Raad van Toezicht leden. De voorzitter kreeg een vergoeding van € 12.500. Twee leden kregen een vergoeding van € 20.000. Eén lid kreeg een vergoeding van € 10.000.”

Concurrent Consumentenbond

Net als in de zaak tegen TikTok is de Consumentenbond een concurrent. In de Google-zaak strijdt de bond aan de zijde van Stichting Bescherming Privacybelangen. Deze heeft Consumentenbond Claimservice BV opgedragen om het registratieproces, het onderhoud en de ondersteuning van in te richten. Er zijn inmiddels  ruim 130.000 deelnemers, zegt de bond desgevraagd. En ook:

"Verder is de inhoudelijke behandeling nog niet begonnen. Onze claim is veel breder en bestrijkt privacyschendingen binnen alle producten en diensten van Google, zoals Google Search, Google Chrome, Gmail, YouTube, Google Maps en óók Androidtelefoons. Google verzamelt gegevens op een manier waarbij echte toestemming van gebruikers onmogelijk is. Verder behelst de claim ook nog het doorspelen van gegevens aan landen buiten Europa, waardoor Nederlandse consumenten worden blootgesteld aan het risico van surveillance door buitenlandse overheden."

Deze stichting dagvaardt een aantal Google-bedrijven in Nederland. Jurjen Lemstra van Lemstra van der Korst en Gerrit-Jan Zwenne van Pels Rijcken maakten de dagvaarding in deze zaak. Financier Lieff Cabraser Heimann & Bernstein betaalt hun rekeningen en krijgt bij uitkeringen 18 tot 25 procent van de opbrengst. Dat is afhankelijk van de erkenning van de materiële kosten waarvan de rechtbank Amsterdam eerder een beperkende uitspraak heeft gedaan: Claims voor immateriële schade bij privacyschending kun je niet voor veel gebruikers samen indienen

Het bestuur van de stichting bestaat uit Ada van der Veer-Vergeer (professioneel bestuurder en commissaris, eerder onder meer bij KPNQwest en ook Achmea, Staal Bankiers en Fortis), Ira Rubinstein (NYU Law School, voorheen Microsoft en Marlies van Eck (Hooghiemstra & Partners en Radboud Universiteit). Toezichthouders zijn Ben Knüppe (AKD, Dexia-baas, curator DSB), Ari Waldman (University of California en advocaat) en Clive Zietman (professor en advocaat). Toezichthouders krijgen 8.000 tot 10.000 euro per jaar, bestuurders mogen 350 tot 400 euro per uur in rekening brengen (inclusief toiletbezoek).

SMC vs. Airbnb en TikTok

SMC voert al zaken tegen Airbnb met Omni Bridgeway die de rekeningen betaalt advocatenkantoor BarentsKrans. De Australische financier met kantoor op Schiphol krijgt 17,5 procent van de totale verhaalde som, als SMC voor alle ‘gedupeerden’ geld vangt en 25 procent van de totale verhaalde som, indien de stichting uitsluitend de belangen van aangemelde deelnemers behartigt.

Een tweede zaak van SMC loopt tegen TikTok. Eerder schreven we dat SMC extern financiering heeft geregeld via Ivo Capital in Frankrijk en haar fonds Consumer Privacy Litigation Funding. Kantoor Brandeis krijgt via deze club de rekeningen betaald.

*) Photo by Guido Coppa via Unsplash