Mekic (foto) is in een hevige juridische strijd met X verwikkeld, en die leidt tot misverstanden. We proberen wat licht te scheppen aan de hand van de feiten. Mekic wist het X moeilijk te maken met de toegewezen vordering van inzage in verschillende soorten gegevens:

• de persoonsgegevens die Twitter opslaat en waarop iedereen recht heeft conform de AVG;
• ook gegevens die samenhangen met het onterecht beperken van de communicatie van Mekic met zijn Twitter-account (‘shadowbanning’, fnuikten van de vrijheid van meningsuiting)

Het tweede deel van die toegekende informatie behelst honderden pagina’s vanuit het systeem Guano waarmee X de moderatie uitvoert. Het overgrote deel is zwartgelakt. Daarin is X hoogstwaarschijnlijk veel te ver gegaan, met krankzinnig veel schrappen. Het gerechtshof zal nagaan welke informatie ten onrechte niet aan Mekic verstrekt is. In dat geval zou Mekic ook het compleet ongelakte document krijgen.

Bedrijfsgeheimen?

Daar zegt X Corp in Texas, juridisch vertegenwoordigd door de Europese dochter Twitter International Unlimited Company in Ierland, bang voor te zijn. Mekic moet daar dan in de openbaarheid zijn mond over houden, totdat het hof heeft bepaald wat alsnog voor weglakken in aanmerking komt. X beroept zich op de zakelijke en morele belangen om een dwangsom te eisen inzake het spreekverbod voor Mekic wat betreft het in geding zijnde document met gelakte passages:

• De criteria van het modereren door X vormen een belangrijk keukengeheim. Als die openbaar worden, kunnen mensen die illegale uitingen via X willen doen daar rekening mee houden. (Dat moet je niet willen, want X houdt de conversatie immers graag binnen de perken zoals iedereen weet);
• Bovendien schrikt het adverteerders af. Die willen niet in een omgeving staan waarin vuil en wetsovertreding woekeren. (En zoals bekend is X verre van een open riool, en adverteerders zijn o zo maatschappelijk verantwoord – MVO – bezig).

Het zijn argumenten die moeten voorkomen dat Mekic de spelregels van het filtersysteem Guano naar buiten kan brengen. Dus dient hij vooralsnog te zwijgen. Hier treedt een verschil van inzicht naar voren: volgens X geldt het geëiste spreekverbod louter totdat de rechter heeft besloten wat X te veel heeft gelakt. Volgens Mekic wordt hem het spreken over de zaak ongeveer geheel onmogelijk gemaakt.

Er is overigens een eenvoudige oplossing voor het Gerechtshof, die maandag ook ter sprake kwam: het ongecensureerde stuk van X krijgt enkel het Hof zelf ter inzage en Mekic niet. Mekic en X lijken zich hierin te kunnen vinden.

Dan is er geen ‘Mededelingsverbod’ noodzakelijk, en kan de eis van Twitter/X in deze zaak waarschijnlijk worden afgewezen. De vragen zijn dan:

1. Dwingt het Hof X afdoende om veel van het weglakken van informatie ongedaan te maken en die aan Mekic te verstrekken?
2. Mag Mekic vervolgens die informatie gebruiken om verder te onderzoeken en openbaar te maken hoe sterk of juist zwak dat algoritme van X werkt om te filteren en ‘shadowbanning’ toe te passen, zonder juridische druk? en doet hij dat ook?

Persvrijheid in het geding?

Journalistenvakbond NVJ en het Persvrijheidsfonds brachten maandag voor het Gerechtshof een Steunverklaring in met een dringend beroep op het Gerechtshof om het verzoek van X af te wijzen. Honorering van het verzoek kan een chilling effect teweegbrengen, zelfcensuur en beperking van onderzoek naar de malversaties van X.

Volgens X, zo betoogde de advocaat gisteren, slaat deze steunbetuiging de plank mis. Volgens hem is er geen sprake van een spreekverbod van Mekic jegens de pers en zijn journalisten welkom bij alle zaken. De vraag is of het beroep op de persvrijheid van de NVJ niet prematuur is.

Het staat Mekic immers vrij om te spreken met de pers, de pleitnota openbaar te maken evenals het gewraakte goeddeels zwartgelakte document met gegevens over zijn onterechte straf (shadowbanning door X) openbaar te maken. Hij weigert echter ons verzoek om deze stukken hier te publiceren. Hij vindt dat dit “onder de rechter” is en niet bestemd is voor publicatie.

De vraag is: wil Mekic dat stuk na het weghalen van lak door de rechter wel openbaar maken? En laat X hem dan met rust? Het stuk bevat zijn persoonsgegevens, maar daar kan hij dan overheen stappen als hem de openbaarheid en persvrijheid lief is. Dit plaatst het beroep op persvrijheid van de NVJ dan in een ander daglicht.

Drogredenering van X?

Dan is er nog een misverstand. Mekic zou over de zaak gesproken hebben tijdens zijn voordracht voor het Nationale Privacy Congres in Leiden en bij een openbaar kort geding. Bij dat congres heeft Mekic er niet zelf over gesproken (ik was erbij), maar waarom zou dat niet mogen? Wel heeft hoogleraar Gerrit-Jan Zwenne van Universiteit Leiden – bij wie Mekic promoveert - kritiek op X/Twitter geuit.

Hij laakte een, volgens hem, drogredenering: “Het besluit om het account [van Mekic, red.] te beperken is een geautomatiseerd genomen besluit. Dit wordt gedaan door een systeem dat selecteert op bepaalde woorden en op basis daarvan beslist een beperking op te leggen. Twitter heeft nog aangevoerd dat, omdat de parameters van het detectiesysteem zijn bepaald door mensen, geen sprake is van een geautomatiseerd besluit.

Deze gedachtegang van Twitter is niet te volgen. Het gaat er niet om dat het oorspronkelijke systeem is gemaakt door mensen, maar dat in de besluitvorming om een beperking op te leggen geen sprake is van menselijke tussenkomst.”

Dus Mekic deed terecht een beroep op de AVG inzake inzage in de automatische besluitvorming door X die tot het beperken van zijn account leidde. Populair gesteld: systeem Guano is geen rij loketten met jongens en meisjes van wie er eentje gemotiveerd het discutabele besluit nam om Mekic op X te ‘cancellen’. Maar dat gaat het Hof dus bepalen.

Rol van Brinkhof

Mekic, juridisch onderlegd, neemt in deze zaken zelf de verdediging op zich. De juridische harde actie van X trekt een zware wissel op zijn mentale energie. Financieel worden de kosten deels goedgemaakt door een opgelegde dwangsom van 4.000 euro per dag zolang X niet voldeed aan het rechtmatige inzageverzoek (Ofschoon hij als ondernemer niet onbemiddeld is). X kwam daartegen in het verweer in een kort geding in februari 2025, maar de voorzieningenrechter maakte daar korte metten mee.

Weer verlies voor X en een team van dure, ervaren partners en medewerkers van bureau Brinkhof in Amsterdam die tot het uiterste gaan voor hun ‘cliënt’. (Waarvan Egbert Dommering, verklaard opponent van de machtsuitoefening door Big Tech, een van de grondleggers is.) Aan advocaat Remon van Saane (geen partner) de (on)dankbare taak om de omzet van Brinkhof mede te maximaliseren.

De vraag is of hier geen sprake is van Slapp, het onnodig procederen om iemand het zwijgen op te leggen. Een Europese Richtlijn inzake Slapp moet Nederland nog in nationale wetgeving invoeren.

Enige waarheid

"Wij zijn het enige bedrijf waar de missie de waarheid is”, zei Elon Musk afgelopen week nog tijdens een grote bijeenkomst van zijn bedrijf xAI. Zijn AI-chatbot Grok, een zusje van X,  ging echter dit jaar al in de fout met het verspreiden van onzin die het gevolg was van het vieren van de teugels van de filtering, aldus New York Times.

De bazen van de platforms van Meta (Facebook en Instagram) en Twitter (X) gaven Trump steun in ruil voor versoepeling van de plicht om discutabele uitingen weg te filteren, Europa in z’n hemd zettend. In dat licht is de krampachtigheid in de zaak-Mekic door X opvallend, maar zijn volgens de advocaten zakelijk en niet principieel gericht op beperking van meningsuiting.

Ook de censuurmaatregelen van het regime-Trump kennen een zakelijke grondslag: de aandeelhouderswaarde van de mediabedrijven worden dusdanig bedreigd dat ze zich laten dwingen tot zelfcensuur. Stoppen van komische shows op televisie, sopms tijdelijk, is het gevolg.

*) Groot beeld: kantoor van Brinkhof met portret cliënt