Zomaar een kleine botsing tussen een jonge en oude generatie, met oude en nieuwe mores. Het gaat niet over gelijk hebben. Nog een in deze categorie:

“De luchthaven staat al aangegeven op de borden.”
 “Hoe weet je nu of die borden goed zijn?”
 “De laatste keer met mama in Italië kwamen we met Maps uit bij het hek aan de achterkant van de luchthaven en misten we de vlucht. De borden vertrouw ik dus meer.”

Digitale grenzeloosheid

Het staat buiten kijf dat navigatie op een beeldscherm een vooruitgang heeft gebracht in levensgeluk. In elk geval voor mij. Hoe vaak verdwaalde m’n vader niet in onze Lelijke Eend op weg naar een uitwedstrijd van ons eerste elftal! Eén keer zijn we maar omgekeerd, terug naar huis, omdat de tweede helft al begonnen was. Naar De Zilk, een kleine jongen vergeet dat nooit.

Digitaal navigeren, maar ook het vinden via Google (Scholar!), mail en WhatsApp zijn zonder meer hele waardevolle toepassingen die het leven aangenamer maakten. Echter, de keerzijde is overal voelbaar. Zo was WhatsApp de gratis vervanger van het destijds dure SMS, maar is uit de voegen gebarsten door letterlijk overvloedig gebruik. WhatsApp (Signal!) werd zoetjesaan de vervanger van mail. Je ziet dit verschijnsel eveneens bij podcasts: de overvloedige beschikbaarheid leidt ertoe dat grenzen van kwantiteit (en dus van kwaliteit) van good old radio zijn vergeten.

Over het exorbitante telefoongebruik en de nare gevolgen is genoeg gezegd, ofschoon recent nieuws van Techno Sapiens een ‘aardig’ hoofdstuk toevoegde: recent onderzoek onder 135 15-jarigen met als onderzoeksvragen: heeft het aantal keren dat tieners hun telefoon checken invloed op hun stemming? En andersom, heeft hun stemming invloed op de frequentie?

De tieners pakten hun telefoon gemiddeld ruim 110 keer per dag op. (Over 14 uur ‘woke’ zijn is dat gemiddeld acht keer per uur.) Tieners die gemiddeld vaker keken, vertoonden ook meer ups en downs in negatieve emoties (verdriet, boosheid, angst). Dit is correlatie, niet per se oorzakelijk. En hoe erg is het? Een tiener die een zak drop eet, of rookt, maakt ook frequente bewegingen, maar intuïtief zeg je bij acht keer de telefoon checken: doe ff normaal”. Alleen: dit is normaal, net zozeer voor volwassenen.

Telefoonloos leven

Het is een wat lange inleiding naar een leuk artikel, I See Your Smartphone-Addicted Life: “Ik heb het apparaat nooit gehad en ik weet niet zeker of ik dat ooit wil.” Het is de eerste bijdrage aan The Atlantic van journalist Franklin Schneider. Hij schrijft doorgaans over alledaagse onderwerpen als huisvesting,  schreef een boek met zijn zus, twittert als hornygoatweedjr en is droog-humoristisch, bijvoorbeeld met een boek over veelvuldig ontslag in tien jaar, of artikelen over airconditioning in The Guardian, of over verkopers in Slate.

Maar zijn stuk in The Atlantic is zo fris van de lever dat NRC en 360 Magazine het samen vertaalden. Ik haal wat boeiende passages uit het origineel.

Jarenlang leverde het telefoonloos leven Franklin meewarige reacties op, maar de laatste twee jaar ondervindt hij een kentering. Hij voelt zelfs de trots van de ‘Never-Phoner’ die van een achterblijver een voorloper wordt. (Je zou kunnen spreken van De wet van de stimulerende achterstand.)

“Ik heb vermoedelijk de ergste effecten van de smartphone vermeden: het verdoofde, gepreoccupeerde gevoel; de sociale atrofie; de voorovergebogen houding en lange horizontale nekplooien van de power scroller. Ik ben er vrij zeker van dat mijn aandachtsspanne beter is dan die van veel anderen, afgaande op de mensen die ik zag in bioscopen die ofwel om de paar minuten op hun telefoon kijken (ongeveer de helft) of de hele film door scrollen (altijd een handvol).”

En ja, telefoonloos leven heeft nadelen, zoals het genoemde navigeren: “De zakken van elke jas zijn gevuld met kaarten gekrabbeld op servetten, bonnetjes en op rekeningen van energiebedrijven die doormidden zijn gescheurd. Ik heb ooit een belangrijk sollicitatiegesprek gemist omdat ik de straatnamen op mijn haastig geschetste kaart verkeerd had ingevuld.”

Aan het einde van een groepsetentje, wanneer iemand zegt: "Iedereen een Tikkie van 37,50 euro," worden de twee briefjes van twintig die ik aanbied bezien als een afgehakt oor. Maar ik zou liegen als ik zou zeggen niet af en toe weemoedig te worden van al het geklets dat ik waarschijnlijk mis in groepschats.”

Sneue mensen

Schneider begon het curieuze gedrag meer en meer te observeren, van voetvangers en automobilisten met hun ogen gericht op het schermpje in de openbare ruimte op een soort automatische piloot stonden. Hij ontwaarde in de onophoudelijke aandacht voor de telefoon een vorm van mindfulness, leven in het moment, “maar wel in het verkeerde moment”.

De vervreemding heeft allerwegen toegeslagen in existentiële eenzaamheid, aldus Schneider. Aldoor in je eentje scrollen is een variant op het troosteloze Bowling Alone van Putnam. Met als absoluut dieptepunt het gebruik van dating-apps: “Wat de scrollende slaapwandelaars, automobilist en datingappers gemeen hebben, lijkt op de eenzelvigheid van solipsisme: de overtuiging dat jij de enige mens bent die werkelijk bestaat en andere mensen in wezen niet echt zijn.

*) Photo by Becca Tapert on Unsplash